(105) SAM69+, over de natuur van de Ardennen

Dinsdag 31 maart 2015

Mis poes, stijve dravik

Decennia geleden proef ik van het goede Belgisch bourgondische leven. ‘Geluk ligt hier voor het oprapen’, luidt mijn afdruk van die tijd. ‘Mis poes’, dicteert mijn deerne-van-toen. Zij trekt na korte tijd haar eigen spoor, ik het mijne erna. Als ik door de Ardennen zwerf, waait mijn hoofd vanzelf leeg. In de ochtendnevel duikt vlakbij de Franse grens het zuidelijkste boerendorpje van België op, met ruim tweehonderd inwoners. Torgny in Belgische provincie Luxemburg. Het is de Gaumestreek, Belgisch Lotharingen. Het dampende riviertje de Chiers vormt meanderend door een golvende vallei over kilometers lengte de landsgrens. De beperkte hoogte (275 meter), kalkbodem en zacht microklimaat maken wijnbouw mogelijk. De streek smelt een betoverend gerecht op mijn tong in gastronomisch restaurant ‘L’empreinte du temps’.

Zonovergoten goudgele kalkzandstenen huizen ademen een Provençaalse sfeer. Typische Romaanse dakpannen worden hier op traditionele wijze gelegd. Torgny is een van de mooiste dorpen van Wallonië, opgekruld tegen de heuvels. Het bezit  een authentieke wasplaats en een hermitage, die op de monumentenlijst staat. De oorspronkelijke gebouwen gaan terug tot eind 17e eeuw, de huidige ‘Chapelle d’Hermitage’ dateert uit de 19e. Recht tegenover de hermitage is de ingang van het oudste natuurreservaat van België: ‘Raymond Mayné’. Het is niet zo natuurlijk als het lijkt. Oude verlaten kalksteengroeven en droge kalkgraslanden, dominerende grassen als stijve dravik, lip- en schermbloemigen. Orchideeën schenken Torgny zijn roem. Nergens anders in België vind je zoveel soorten. Ik kom ook cicaden als de bidsprinkhaan, en vlinders tegen.

Vlakbij Torgny ligt het piepkleine Avioth met iets meer dan honderd inwoners. Hier staat de ‘Notre Dame d’Avioth’, grote basiliek met romaanse en gotische elementen, die op de bedevaartroute naar Santiago de Compostella ligt. Hij wordt jaarlijks door duizenden toeristen en bedevaartgangers aangedaan. De kerk dateert van rond 1250 en is in 1993 tot basilica minor (eretitel) verheven. In de jaren 1990 is een grootscheepse restauratie gestart, die wegens geldgebrek nog tientallen jaren zal duren.   

Vanuit Torgny raak ik niet volgens plan, maar vrijelijk aan de zwerf. Langs eenvoudige dorpen over pokdalige weggetjes, die zonder doel aan de horizon lijken te verdwijnen. Op en af door heuvels, langs landerijen, bossen, een vallei met verlaten hoeve. Een dorpsbrouwerij voor mijn neus, af en toe vergezichten. Aan het eind van de middag legt de ondergaande zon er een onbetaalbaar dun laagje goud overheen.

Ik voel mij in de Ardennen echt in het buitenland, in een compleet andere omgeving. De verscheidenheid is natuurlijk groot, het blijft voor mij het stilste wandel- en fietsparadijs van België. Ongereptheid versterkt door absentie van industrie. Uitgezette routes gaan ook de grens met Frankrijk over. C’est fantastique. Heeft het zin om in de Ardennen naar geluk op zoek te gaan? Mooie musea, spannende kastelen, weergaloze grotten verleiden.

Wie zich in zijn ziel wil laten raken, moet daar meeliften op het tempo van de streek. Hij moet zijn ogen openhouden om de aanwezige parels niet te missen. Hij moet een afdruk van zijn tijd maken.  L’empreinte du temps.