(123) SAM69+, over 'Binnen zonder kloppen'

18 april 2015 - Castricum aan Zee, Nederland

Zaterdag 18 april 2015

Bunkers en bomkraters

Met het ‘Noord-Hollands duinreservaat’ om de hoek ben ik als ‘bevrijdingskindje’ op oudere leeftijd zo happy als het maar kan. In de jaren 1950 is het beschermde natuurgebied voor een Amsterdams straatschoffie al een speelparadijs van grootse allure. Logeren bij tante en oom op kampeerterrein Bakkum in een traditioneel vakantiehuisje met linnen kap. Cowgirl Ria Valk en rocker Peter Koelewijn joelden mij – ‘rocking Billie’ - van het dak af of de bomen uit. Ze zitten vastgeroest in mijn geheugen, dat toch steeds meer sleetse plekken vertoont.

Dat duinreservaat bezoek ik tegenwoordig wandelend of fietsend met meer dan grote regelmaat, beseffend dat het in de Tweede Wereldoorlog tussen 1940 en 1945 – vlak voor mijn geboorte begin 1946 - een bouwterrein vol bedrijvigheid was. De Duitsers werken er voortdurend aan hun ‘Atlantik-wall’, een paar duizend kilometer lange verdedigingslinie in de bezette gebieden, aangelegd ter voorkoming van een geallieerde invasie. Zoals de naam doet voorkomen, is de Atlantische muur niet aaneengesloten. Hij is op strategische punten geconcentreerd met verdedigingsposten op geruime afstand van elkaar. Aaneengeschakelde kustbatterijen, versperringen, drakentanden, tankgrachten, -vallen, -muren en bunkers.

De Atlantik-wall is nooit helemaal voltooid. Na de invasie in Normandië – 6 juni 1944 – is de bouw grotendeels stilgelegd. Op dat moment zijn tienduizend bunkers gerealiseerd en nog achthonderd in aanbouw. Wanneer ik door het mooie Kennemerland loop, tref ik soms de resten van een vreemde, oude, dikke, verweerde muur. Je moet er wel een beetje oog voor hebben, soms ontdek je hem pas als je er vlakbij staat.

In de oorlog is het verboden de duinen te betreden. Sperrgebiet. De Duitsers trekken kabels, leggen wegen aan en bouwen bunkers. Geschutbunkers, woonbunkers, keukenbunkers tot en met bioscoopbunkers voor de nodige ontspanning. Van na de oorlog zijn springputten - ronde kraters – ontstaan. Hier werd achtergebleven munitie verzameld en tot ontploffing gebracht. Ook zijn er nog volop kogelhulzen, scherven van afweergeschut en soms zelfs menselijke resten in het duin te vinden.

De bunkers trekken echter volop aandacht, misschien wel juist omdat er na de oorlog veel exemplaren zijn gesloopt. Een aantal is bewaard gebleven, al dan niet onder het zand bedolven. Enkele komen ingericht als overwinteringsplaats voor vleermuizen van pas. Ze zijn met een stalen deur afgesloten, waarin een kleine vliegopening - formaat brievenbus - een verdekte toegang aan watervleermuizen, grootoorvleermuizen en franjestaarten geeft. Ook vlindersoorten profiteren van deze beschutte ruimten.

Na ruim zeventig jaar zijn de overgebleven bunkers nog altijd schoon en droog. Aan de muur zijn planken en gaas voor de vleermuizen aangebracht. PWN-boswachters verzorgen excursies ‘Langs bunkers en bats’ vanaf De Hoep, het bezoekerscentrum aan de Zeeweg in Castricum aan Zee. In De Hoep is een tentoonstelling over het ‘Noord-Hollands duinreservaat in de oorlog’ ingericht. Wat is er in de oorlogsjaren gebeurd en wat is er van over. Elke duinpan kan wel een bijzonder of schokkend verhaal vertellen. De expositie heeft als noemer ‘Herein ohne anklopfen’ meegekregen. Die tekst is in een bunker aangetroffen.

‘Binnen zonder kloppen’, symbool voor de bezetting!

 

1 Reactie

  1. Marijke:
    18 april 2015
    Zelf met zoon en echtgenoot eergisteren het Noord-Hollands duinreservaat bezocht, louter om op zoons verzoek de nachtegalen te horen kwelen. Precies eentje deed zijn uiterste kweelbest!
    Gisteren een aanbevelenswaardig, echter duinlooos ander reisje gemaakt naar Zwolle: museum de Fundatie als gebouw zeer de moeite waard, de schilderijen van Jan Cremer stukken minder, de als boekhandel ingerichte Dominicaanse kerk magnifiek!
    Las vandaag je gisterenblog, de visualisatie van Tineke en de vandaagblog, wat een leesvoedsel!