(13) SAM68/69, over religie en politiek

Maandag 29 december 2014

Stadhuis, kerk en Tweede Kamer

Religie en politiek zijn vakgebieden waar ik mij niet mee bezig houd. Hoogstens lees ik er wat over, meestal vallen mij de schellen van de ogen. Neem als voorbeeld het verhaal over het Franse gemeentehuis, waar geen kerststal zou mogen staan. Al jaren achtereen plaatst de burgemeester rond de kerstdagen beelden van Jozef, Maria en kindeke Jezus in zijn publieke ruimte. Ik lig er niet wakker van, loop zelfs niet met een boog naar de balie. Verdedigers van de scheiding tussen kerk en staat dienden echter een verzoekschrift bij het kantongerecht in. ‘De stal is een ernstige inbreuk op de scheiding tussen kerk en staat’. Deze polemiek neigt in mijn ogen naar een zwartepietendiscussie. De rechter blijkt nuchter. De publieke sfeer wordt geen geweld aangedaan, vindt hij, de kerststal mag blijven. Rekkelijken hebben overigens de wind mee. Een Franse wet verbiedt wel degelijk godsdienstige symbolen in het publieke domein. In geen enkel Frans stadhuis hangt een kruis aan de muur, al is de burgemeester nog zo katholiek. De wettekst rept echter met geen woord over kerststallen. Eindconclusie: het gaat hier meer om traditie dan om religie, hoewel de staf van een der drie wijzen van een kruis is voorzien.

In Duitsland vinden katholieke kerk en rechtse politici dat de Kerstdienst niet mag worden gezien als multiculturele hoogmis. Zij stemden daarom tegen het voorstel om met Kerst moslimliederen in de kerk te zingen. Progressieve partijen zagen het als gebaar van vrede, maar moesten van hun oosterse zanggala afzien. Anders dan de Opstandingskerk in ons eigen Assen, die zijn kerstdienst met de ‘meest spirituele’ nummers uit de Top 2000 vult. Geen klassieke kerkdienst, maar een laagdrempelige, waarin beleving van de liederen centraal staat. De afsluiting gaat ook – muzikaal - met een zegen gepaard. ‘Hotel California’, de nummer 1 van de Top 2000. De tekst gaat immers over dat je ergens je toevlucht zoekt. De predikant blijkt een enorme fan van de Rolling Stones. Niet bepaald muziek die je in een kerk verwacht. De voorganger vindt het nummer ‘Gimme Shelter’ niettemin prachtig. ‘War is just a shot away, love is just a kiss away’. Dat gaat over de mens, die keus heeft tussen oorlog en vrede. Kerkleden vroegen zijn favoriete plaat niet aan. “Niet zo erg, ik draai hem thuis wel”.

Een ander spoor van grensverleggend verval doet zich in de Tweede Kamer voor. Het presidium heeft op initiatief van de Kamervoorzitter besloten Bijbel, Koran, Grondwet en enkele andere boeken van de voorzitterstafel te verwijderen. In de plaats komt een modern knoppenpaneel. Deze tekenen van democratisch verval ontdoen ’s lands vergaderzaal van werken, die in de vormingsgeschiedenis van de Nederlandse democratie essentieel zijn. De Bijbel als symbool voor de westerse culturele traditie van Nederland, de Koran voor een grote groep ‘nieuwe Nederlanders’ en de Grondwet, die verbeeldt dat democratie en rechtsstaat niet los van elkaar staan. De zichtbaarheid verdwijnt, de Kamervoorzitter kiest voor een e-reader. Religie en politiek, ik moet er eigenlijk niets van hebben.