(135) SAM69+, over wandelen door groene parel

Donderdag 30 april  2015

Hope en honden

Wandelbos Groenendaal is iets meer dan een eeuw oud. Vóór die tijd is het landgoed in Heemstede eeuwenlang particulier bezit, nog altijd goed te zien aan lanen, uitzichtheuvel, vijvers en andere overblijfselen uit vervlogen tijden. Het wandelbos, waarvan landgoed Meer en Berg nu ook deel uitmaakt, beslaat tachtig hectare. Tot een eeuw geleden heet het landgoed Bosbeek-Groenendaal, nu is Bosbeek een verpleeghuis.

In de 17e eeuw is sprake van verschillende landgoederen in dit gebied, waar rijke kooplieden zich vestigen. Eerst als investering om met zandafgraving en bleekvelden geld te verdienen. In de 18e eeuw verlangen zij naar buitenplaatsen. Wanneer ’s zomers de stadskanalen van Haarlem en Amsterdam stinken, willen de kooplui naar buiten kunnen vluchten.

Vanaf 1767 is landgoed Groenendael bezit van familie Hope van de Amsterdamse bank ‘Hope & Co’. Hun visie op uitgestrekte parken nemen zij van hun Engelse relaties over. Aangrenzend land wordt aangekocht om de parken tot aan de overkant van de Leidse trekvaart en tot aan het Haarlemmermeer uit te breiden.

De gemeente Heemstede koopt het bos in 1913 om te voorkomen dat bollenboeren er door aankoop bollenvelden van maken. In de Tweede Wereldoorlog is een gedeelte gekapt, deels door de bezetters, deels door mensen die van de hongerwinter hebben te lijden. Vlak na de oorlog koopt de gemeente een groot deel van naastgelegen landgoed Meer en Berg, waardoor één doorlopend wandelbos ontstaat. Er lopen tegenwoordig grote grazers rond - Schotse Hooglanders - die de begroeiing onderhouden.

In Groenendaal is tot drie keer toe een internationale Floratentoonstelling gehouden (1925, 1935, 1953), voorloper van de Floriade. Cultuurhistorische elementen als koepel, schelpen-nis, walvisbank en Belvédère zijn verdwenen. Bij de tennisparkingang staat het in 1930 bij de Leidsevaart afgebroken, herplaatste stenen tolhek met de heraldische wapens van Haarlem en Leiden uit 1695.

Een boswandeling start bij de oudste kinderboerderij van Nederland (1951), waar ook het eindpunt in de vorm van een speeltuin ligt. Deze ‘beloning’ voor kinderen is nog iets ouder, hij dateert van 1916. Na de kleinere dieren op de kinderboerderij kan een ontmoeting met de imposante Hooglanders – horens, lange beharing – een plotselinge verrassing zijn. Toch kun je ook hier dichtbij komen zonder dat de runderen een spier vertrekken. Hoe aaibaar ook, het blijft verstandig een beetje afstand te houden. Dan is er immers niks aan de hand.

Wel of niet aan de hand, het grootste aantal dieren tref je in het laatste deel van de wandeling aan. Honden in alle soorten en maten. Vooral in het noordelijke deel, waar de huisdieren vrij mogen rondrennen. Heel veel hondenbezitters maken hiervan dagelijks gebruik.

Een betrekkelijk klein wandelbos als Groenendaal zorgt dus voor verrassingen. Grote variaties aan groen, doorkijkjes in bomenlanen, heuveltjes, watertjes, ludieke houtsnijbeelden en een Chinees bruggetje. Een beetje jammer is dat de wandeling steeds langs de rand van het bos voert. Daardoor zie je veel hekwerk, een deel bebouwing van Heemstede en een flink stuk van de drukke Herenweg. Bij uitlopend groen raken die nadelen gelukkig uit beeld.