(153) SAM69+, over nog zo wat boeken

Maandag 18 mei 2015

Nomaden bestaan

Ik keer terug bij de plank met Graham Greene (1904-1991), een van de beroemdste schrijvers die nooit de Nobelprijs heeft ontvangen. Hij zwerft rond de wereld op zoek naar opwinding en gevaar, en doet daarvan in meer dan dertig (reis)romans verslag. Ik stuit op de in Californië geboren John Steinbeck (1902-1968), die wél de Nobelprijs krijgt voor ‘realistische en fantasierijke vertelkunst’. Steinbeck’s kracht ligt in majestueuze natuurbeschrijvingen en in Mark Twain-achtige beheersing van de Amerikaanse spreektaal. Subliem is The Grapes of Wrath (‘Druiven der gramschap’), over een boerenfamilie die vanuit het door droogte geteisterde Oklahoma over Route 66 naar Californië trekt om in de fruitteelt te overleven.

Uit mijn jeugd is de roman van Harriet Beecher Stowe (1811-1896): Uncle Tom’s Cabin. ‘De Negerhut van Oom Tom’, niet alleen heel lang het best verkochte boek sinds de Bijbel, het is ook van beslissende invloed op de abolitionistische beweging in Amerika. Tolstoj bewondert haar, Heine prijst haar, koningin Victoria ontvangt haar en president Lincoln geeft haar in Het Witte Huis tijdens de Burgeroorlog een twijfelachtig compliment: “Dus u bent de kleine vrouw die het boek schreef dat deze grote oorlog in gang heeft gezet”.

Uit New Hampshire stamt John Irving, geboren in 1942 onder de naam John Wallace Blunt. Hij debuteert in 1968 en schrijft dertien romans die als moderne pendant van de Victoriaanse roman zijn te beschouwen. De lotgevallen van de hoofdpersonen zijn uitgangspunt voor bredere satire. Zo gebruikt hij in The World According to Garp de fictieve biografie van een eigenaardige schrijver om te laten zien hoe de seksuele revolutie van de jaren 1960 kan verkeren in een totale oorlog tussen de seksen.

De bijbel van de beatgeneratie (en later van de hippies) is de op het ritme van de jazz geschreven roadnovel On the Road van Jack Kerouac (1922-1969). Het boek uit 1957 gaat over een groep non-conformisten die de weidsheid en onbegrensde mogelijkheden (seks en drugs) van Amerika verkent. Kerouac schrijft de eerste versie in drie weken op één rol papier, omdat hij zijn ‘spontane proza’ niet wil onderbreken voor het indraaien van nieuwe vellen in zijn typemachine.

Hoofdpersoon Holden Caulfield in The Catcher in the Rye van J. D. Salinger (1919-2010) zwerft doelloos door New York. De would-be-rebel spuwt zijn onvrede met de wereld uit. Auteur Jerome David Salinger geldt decennialang als grootste kluizenaar sinds heilige Hiëronymus. In 1965 stopt hij met publiceren en na 1980 spreekt hij geen woord meer tegen de pers. Met hand en tand verdedigt hij zijn privacy, terwijl zijn reputatie alleen maar groeit. Na zijn dood door zelfmoord blijkt dat hij flink wat werk heeft nagelaten.

Australisch romancier Peter Carey, geboren in 1943, wint twee keer de Booker Prize. In mijn kast staat True History of the Kelly Gang, over een legendarische Australische bandiet uit de 19e eeuw. Ernaast The Songlines (De gezongen aarde) van Bruce Chatwin (1940-1989), waarin de schrijver Aborigines bezoekt en een pleidooi voor het nomadische bestaan houdt.

Tot een volgende boekaanprijzing.