(162) SAM69+, over Saramago’s huis in Tias

27 mei 2015 - Tias, Spanje

Woensdag 27 mei 2015

Overal boeken

Romanschrijver Jose Saramago is in 1922 in Portugal geboren en in 2010 op Lanzarote gestorven. Hij is ook bekend als dichter, essayist, verteller en toneelschrijver. 'A house made of books’, zo beschrijft Saramago de plek, waar hij de laatste achttien jaren van zijn leven doorbrengt. In 1998 is hij de eerste Portugees die de Nobelprijs voor literatuur wint. Als politiek bewust man neemt hij zowel de dictatuur in zijn vaderland als de katholieke kerk onder vuur. Wanneer een Portugese staatssecretaris van cultuur in 1992 zijn naam van de kandidatenlijst voor een eervolle Europese prijs schrapt, verhuist Saramago uit protest naar Tias op Lanzarote. Hij geeft daar van 1994 tot 1998 jaarlijks een dagboek uit en blijft er tot aan zijn dood wonen.

Wij stappen zijn woning aan Calle Los Topes 3 zonder reservering binnen en worden onmiddellijk aangeklampt met het verzoek of we een rondleiding willen. Net als bij Victor Hugo tijdens ons bezoek aan de Kanaaleilanden hoeven we dat niet zo nodig. Moeten de mensen per se worden herinnerd aan 18 juni 2010, de dag dat de schrijver in zijn slaapkamer overlijdt? Dat is rond half twaalf op wat een perfecte, alledaagse ochtend lijkt. Na zijn ontbijt voelt Saramago zich wat vermoeid. Hij gaat even op bed liggen, hoewel hij om half elf een afspraak met zijn huisarts heeft. Precies op dat tijdstip, de dood nog ver weg, geen pijntjes of andere klachten, zo natuurlijk als hij gewoonlijk leeft, werkt en lief heeft, met een vorm van eenvoud als kenmerk van zijn hele bestaan, sluit hij zijn ogen en staat hij het leven toe hem te verlaten. Of is hij het wellicht die het leven achter zich laat, terwijl degenen die hij lief heeft om hem heen staan. Waar de klanken van zijn naam zich steeds laten horen, als welgemeend gebed: ‘Jose, Jose, Jose. Het is goed zo’.

De keuken vormt het hart van Saramago’s huis. In veel dorpen is de keuken de plaats in het bestaan, waar mensen elkaar ontmoeten. Zo wil de schrijver het ook: een plek waar je vrienden kunt ontvangen, om te kletsen, te werken, te eten. Een plek waar je langdurig met elkaar kunt blijven ouwehoeren. Veel belangrijke figuren hebben het voorrecht genoten om bij Saramago over de keukenvloer te komen. Bernardo Bertolucci, Carlos Fuentes, Carlos Reis, Mario Soares, Jose Luis Rodriguez Zapatero zijn slechts een paar namen. Vrienden waarmee de schrijver uren debatteert en lacht. Natuurlijk staat in de keuken ook de tafel voor dagelijkse rituelen. Ontbijt met brood en olijfolie, fruit, yoghurt, thee. De wereld komt er binnen door de kranten. Het apparaat dat in enorme hoeveelheden Portugese koffie voorziet. Jose Saramago zat op de kop van de tafel. De plek is niet leeg, hij voorziet op een of andere manier in het vervolg van alle gesprekken.

Wij bezoeken de ‘shop’, die ons voorziet van inzage in zijn boeken. Waar ik als souvenir een ex libris van Saramago ontvang. Als herinnering aan een groot schrijver.

1 Reactie

  1. Marijke:
    27 mei 2015
    Dat was hij toch: Stad der blinden; Stad der zienden?
    Ben zelf nog nooit in Tias geweest, weet niet eens waar dat ligt, maar Lanzarote bezochten wij dan ook voor Saramago er kwam wonen.
    Alvast bon viage a casa zonder oponthoud!