(185) SAM69+, over een halfnatuurlijke archipel

19 juni 2015 - Enkhuizen, Nederland

Vrijdag 19 juni 2015

Geen kreupelhout

Wie heeft wel eens van vogeleiland ‘De Kreupel’ gehoord? Vanuit Enkhuizen kun je er met een oude tjalk over het spiegelgladde IJsselmeer op vogelkijk-vaartocht heen. Vlak voor de kust, een paar kilometer ten noorden van Andijk en ten oosten van Medemblik, ligt een van de belangrijkste vogelgebieden van ons land. Zeventig hectare aan grotere en kleinere eilanden bijeen, omringd door ondiep water, slikken en geulen in de reuzenbadkuip met de naam IJsselmeer, die tussen Noord-Holland en Friesland heen en weer klotst. Een omringende basaltdijk met openingen laat water door.

In de 15e eeuw ligt de Kreupel boven water en vormt een eiland, waar vissers bescherming kunnen vinden tijdens slecht weer. De naam ‘Kreupel’ dateert uit die tijd, maar waarom is niet bekend. Lange tijd later verdwijnt het eiland onder water en blijft het een ondiepte. Op die ondiepte is de Kreupel in 2003 aangelegd met slib en zand, dat vrijkwam door het verdiepen van de vaargeul tussen Amsterdam en Lemmer. Het moest in het grote open water een rust- en broedgebied voor vogels worden. In de vroegere Zuiderzeebanken waren er ondiepe brakwatergebieden en moerassen aan de oevers. Dat is allemaal verdwenen. De Kreupel-archipel moet het oude landschap weer enigszins doen herleven.

Al tijdens de aanleg ontdekken vogels het gebied. Duizenden broedparen visdieven, kokmeeuwen en aalscholvers vestigen zich. De visdieven vormen er de grootste kolonie van Europa. Ook eenden broeden er, zoals kuifeenden, tafeleenden, bergeenden en de zeldzame pijlstaart. Een kleine kolonie lepelaars heeft zich laten zien. Zwartkopmeeuwen hebben een nog zwartere kop dan kokmeeuwen, een nog rodere snavel en nog wittere vleugels. Kluten scharrelen rond, bontbekplevieren en steenlopers. Buiten de broedtijd waarderen trekvogels rust en stilte, want hun habitat ligt op gepaste afstand van het vaarverkeer. Eenden, futen, ganzen, zelfs zwarte sterns komen in het eldorado slapen. Soms rust ook een zeehond op de zandplaten uit.

Het unieke eiland overstroomt nooit, waardoor bomen er eenvoudig kunnen kiemen. Staatsbosbeheer wil als beheerder echter dat het landschap het karakter van het oude Zuiderzeelandschap behoudt. Daarin helpen aalscholvers mee. Hun bijtende poep houden het eiland kaal, waardoor het geschikt blijft voor vogels die op zand broeden. Bomen verdwijnen als sneeuw voor de zon onder de uitwerpselen, die vol nitraten zitten.

De zandplaten met vogelkolonies zijn niet toegankelijk. Maar aan een kant van het eiland is een passantenhaven aangelegd, waar boten een nacht mogen blijven. ‘Natuurhaven de Kreupel’, bestaande uit enkele steigers en een onderkomen voor de havenmeester, is in 2008 gerealiseerd. Vanaf hier is de Kreupel goed te zien en het vogelleven te bewonderen. Regelmatig varen onderzoekers op speciale bootexcursies mee om over de vogels te vertellen.

Drie miljoen kubieke meter zand is niet lang geleden op bestaande zandbanken gestort. Staatsbosbeheer spant zich in voor de vogels en duldt geen struiken of bomen. De Kreupel is vogelbroedgebied. Op bazaltblokken klautert een waterral, een waterhoenachtig dier, op zoek naar voedsel. Al blijven lucht en water de hele dag grijs, als vogelliefhebber kijk je hier de ogen uit.

 

1 Reactie

  1. Nettie:
    19 juni 2015
    Ik heb er van gehoord en gelezen , maar nog nooit geweest!!
    Moet wel volgens zeggen heel indrukwekkend zijn!!