(281) SAM69+, over Mama Africa en Zoro

Woensdag 23 september 2015

Wereldster en ster in Zweden

‘Pata Pata’ is de internationale hit uit 1967 van Miriam Makeba. Fans noemen de zangeres - in 2008 na illustere carriere overleden - liefkozend ‘Mama Africa’. Zij verwerft wereldwijde erkenning als een van Afrika’s meest belovende muzikale sterren. Belangrijk door haar muziek, ook van belang voor mensenrechten in Zuid-Afrika en elders op de wereld. Als zij in 1963 een anti-apartheid toespraak voor de Verenigde Naties houdt, weigert de regering van haar thuisland haar de toegang. Een groot deel van haar leven brengt zij buitenslands door.

In 1968 zet zij een controversiële stap. Miriam Makeba huwt Stokely Carmichael, voorman van de ‘Black Panthers’. Opgejaagd door Amerikaanse autoriteiten vlucht zij naar Guinea. In 1990 mag zij naar Zuid-Afrika terugkeren. Nelson Mandela, net bevrijd van gevangenschap, verwelkomt haar.

Zuid-Afrika heeft al ruim een halve eeuw grote invloed op mondiale pop-muziek. ‘Pata Pata’, ‘The Lion Sleeps Tonight’ en ‘Grazing in the Grass’ zijn songs, die over de hele wereld een hit worden. Neem het topalbum ‘Graceland’ (Paul Simon), waarin Zuid-Afrikaanse stijl de grondslag vormt, met hoofdrol voor Ladysmith Black Mambazo.

Wanneer Hollanders in de 17-e eeuw handelsposten in Zuid-Afrika opzetten, gevolgd door Britse kolonisten, ontbrandt de strijd tussen Europeanen enerzijds en Zulu’s en Xhosa’s in de regio anderzijds. Al snel leidt rassendiscriminatie tot apartheid. De strijd hiertegen bepaalt voor het grootste deel van de 20-e eeuw de geschiedenis van Zuid-Afrika. Tot het onrechtvaardige systeem in de beginjaren 1990 wordt afgeschaft.

Hedendaagse Zuid-Afrikaanse muziek weerspiegelt de invloed van inheemse culturen, Europese kolonisten en Afro-Amerikaanse musici, van jazz tot R&B. Onmiskenbaar swingende jazz is te horen in stijlen als marabi, mbaqanga en jive uit de townships. In de jaren 1960 is banneling Miriam Mekeba een van degenen die kruisbestuiving tussen Amerikaanse en Zuid-Afrikaanse muziek bevordert. Lokale groepen als Soul Brothers vertolken in de jaren 1970 en 1980 funk, soul en disco uit die tijd in hun muziek.

Waar Afrikaanse folk, rock en pop-muziek klinkt, onthult het Europese invloeden. Hiermee blijft het rijke muzikale landschap van Zuid-Afrika bron van aantrekkelijke muziek om van te genieten, waar ter wereld ook. Eenmaal thuis draaien wij goeder gewoonte met regelmaat de muziek uit het land dat wij net hebben bezocht. Omdat hij zowel in het Engels als in zijn moedertaal Xhosa zingt, wil ik niet nalaten ook Zolile Matikinca aka Zoro te noemen. Hij is in de township van Gugulethu, net buiten Cape Town geboren. Al jong raakt hij politiek geëngageerd en beschouwt het als zijn opdracht om tegen apartheid te strijden. Inspiratie vindt hij in de platencollectie vol reggae van zijn oom. Hij voegt een Zuid-Afrikaanse tint aan de Jamaicaanse klanken toe.

Als Zoro tussenbeide wil komen, wanneer de politie een zwarte vrouw arresteert, raakt hij verlamd. Hij leert opnieuw lopen en verhuist in 2003 naar Zweden. Sindsdien is hij daar een ster. Zijn song ’Work’ gaat over de strijd tegen een ongelijkwaardige samenleving.