(334) SAM69+, over wind, water, energie

Zondag 15 november 2015

Villa de Valverde en Virgen de los Reyes

’s Zomers kijk ik, zittend op mijn fietszadel, hand aan het platformhek op de boulevard van Egmond aan Zee, over het strand. Vaak zie ik bij helder weer in de verte het windmolenpark staan, het eerste dat in de Noordzee voor de Nederlandse kust is neergezet. Op tien tot achttien kilometer van het strand beslaan 36 windturbines een gebied van ongeveer 27 vierkante kilometer om duurzame elektriciteit te leveren. Zij maken gebruik van windkracht ten behoeve van ruim honderdduizend huishoudens.

Wij zijn verschillende keren op de Canarische eilanden geweest. Gran Canaria, La Gomera, Lanzarote, La Palma, Tenerife kennen we alle vijf. Van de Chinijo Archipel ten noordoosten van Lanzarote genoten wij van het enige bewoonde eilandje La Graciosa onder oogbereik. Het oudste Canarische eiland Fuerteventura staat nog op ons lijstje. Het meest westelijk gelegen El Hierro, ook bekend als Ferro, de kleinste van de zeven hoofdeilanden, met de minste inwoners, is eveneens ooit een reisdoel.

Op El Hierro is iets bijzonders gaande. Het tot Spanje behorende eiland wil het eerste klimaatneutrale eiland ter wereld worden. Het eerste ook dat honderd procent zelfvoorzienend is in duurzame energie. Een interessant gegeven, omdat Spanje een notoire achterblijver is op klimaatgebied. Net buiten het hoofdstadje Villa de Valverde staat op Ferro een centrale die vrijwel alle stroom aan de zesduizend bewoners levert. Bovendien voorziet hij drie zeewaterontziltingsinstallaties van elektriciteit.

Bijzonder aan de werking van de centrale is dat windkracht in dienst staat van waterkracht, in plaats van andersom. Op de bergen bij Valverde staan vijf windmolens als prehistorische wachters hoog boven de oceaan. Zij wekken stroom op dankzij de straffe passaatwind, die hier vrijwel altijd waait. Met overtollig opgewekte stroom wordt (zoet)water vanuit een reservoir omhoog gepompt naar een tweede reservoir in een vulkaankrater op zevenhonderd meter hoogte. Deze ‘reserve-accu’ in combinatie met wind is een nieuwe vondst.

Mocht de wind eens gaan liggen, merken de inwoners er niets van. Het systeem schakelt naadloos over van wind op water. De geavanceerde centrale produceert meer dan genoeg, maakt zelfs een buffer voor vier dagen. Vier dagen geen wind komt zelden voor op het eilandje. In de nachtelijke uren wordt stroom gebruikt om de ontziltingsinstallaties aan te drijven. Van nature is op El Hierro weinig water. Wat aanwezig is, zit in onderaardse spleten in het basalt, slechts aangevuld door schaarse regenbuien en door de passaatwind, die nevel en dauw brengt.

Gebrek aan water tekent het leven op El Hierro sinds mensenheugenis. Prekoloniale bewoners - ‘Bimbache’ - vereerden een mythische waterbergende boom, de ‘Garoe’. Het grootste feest op het eiland draait om ‘Virgen de los Reyes’, patroonheilige die volgens de legende smeekbeden van schaapherders beloonde met een regenbui. Als het beeld in de processie de kerk van Valverde binnengaat, gaat het regenen.

Wanneer wij in de toekomst naar El Hierro afreizen, zal het niet ten tijde van het feest met processie zijn. Naast natuurschoon gaan wij immers ook die kant op voor zonne-energie.