(35) SAM69, over avonturen op zee

Dinsdag 20 januari 2015

Nova Zembla of Nova Scotia

Op de woelige baren, bij storm en bij wind … Ik zit naast de VOC-schuit Amsterdam, aangemeerd bij het Scheepvaartmuseum. Dikke mist hangt boven het water, vanwaar vroeger schepen over de hele wereld uitvoeren. Kraaiennesten zweven bovenaards, ik droom de grote plas over. Oost, west.

Vandaag hoor ik dat beroepsavonturier Ralph Tuijn uit Castricum een nieuwe recordpoging gaat wagen. Vanuit Lagos, Portugal hoopt hij binnen 65 dagen Georgetown, Guyana - het noorden van Zuid-Amerika - te bereiken. In een roeiboot over de Atlantische oceaan. Kans van slagen 95 procent. Een olietanker verspert hem al eens de weg in meer dan vijfhonderd uren oceaanroeien die op zijn naam staan. Het weer moet meezitten.

Ik ben geen zeeman, raak wel begeesterd door avonturiers. Ruim vierhonderd jaar geleden zoekt Engelse ontdekkingsreiziger Henry Hudson in opdracht van de VOC naar een kortere specerijenroute. Geen olietankers in de weg, toch een vergeefse poging. In de plaats van de Orient vindt hij in 1609 land van melk en honing.

Op 3 september 1609 rond drie uur ’s middags koerst de Halve Maen op de brede rivier af die later de Hudson gaat heten. De zuidoostelijke bries blaast in de bolle zeilen, de laatste mistflarden vervagen. De kleine houten driemaster glijdt langs een eiland – Manna Hatta, land van heuvels in Indianentaal - dat nu Manhattan heet, het hart van New York. Toen nog geen luchtschrapende wolkenkrabbers, wel machtige eiken als skyline.

Hudson, net als zijn zestien bemanningsleden in Nederlandse dienst, vaart met het schip de rivier op. Hij hoopt op een nieuwe route naar specerijen in de Oost, maar het water loopt dood en de avonturiers keren terug. Drie eeuwen na Hudsons reis, in 1909, wordt in Amsterdam een replica van de Halve Maen gebouwd. Het verjaarsgeschenk gaat door brand verloren. Wat met het originele schip is gebeurd, weet geen mens. In 1611 voer het nog naar de Indische Bantam, twee jaar later deed het mee aan de belegering van een Portugees fort. Daarna verdween het spoorloos.

Over Henry Hudson is vrijwel niets bekend, zelfs niet wanneer hij is geboren. Eén ding staat wel vast: hij zeilt jaren achtereen langs de randen van de in zijn tijd bekende wereld. En hij is niet de enige op ontdekkingstocht. Wat Hudson bijzonder maakt, is dat hij een groot deel van de kust in kaart brengt en dat hij de rivier opvaart die nu zijn naam draagt. Als hij in 1610 met een Engels schip opnieuw naar het noordwesten vaart, komt zijn bemanning getergd door de kou in opstand. De mannen zijn zo boos dat zij Hudson met zijn zoon in een kleine boot in de poolwinter op open zee achterlaten. Nooit wordt meer iets van Hudson gehoord.

Ralph Tuijn is een roeiende solist. Hij hoeft geen nieuwe routes te ontdekken, is door zijn sponsor ongetwijfeld voorzien van de modernste apparatuur. Over uiterlijk ruim twee maanden zullen wij nader van hem vernemen. Over zijn record, in het Journaal, op NPO1!