(371) SAM69+, over de goeie, ouwe ijstijd
22 december 2015 - Amsterdam, Nederland
Dinsdag 22 december 2015
Blauw bekken
In de jaren 1950 speel ik ’s winters met straatvriendjes op bevroren slootjes achter het Olympisch Stadion in Amsterdam. We zakken wel eens door het ijs en komen jankend, drijfnat en verfomfaaid bij onze boze moeder thuis. In de jaren 1960 speel ik ’s winters met schoolvriendjes op het bevroren vijverbekken van ‘Bos van Blauw’ bij ’s Graveland. We zakken wel eens door het ijs en komen fietsend, verkleumd, drijfnat en verfomfaaid bij onze kwade moeder thuis. Jaren, waarin Koning Winter toeslaat en wij weinig geduld opbrengen. Moed, beleid en trouw die op de sintels van AAC, de Amsterdamse atletiekclub aan het Olympiaplein, amper nodig zijn. De baan eenmaal opgespoten is een nachtje vorst toereikend. Heldhaftig vastberaden en barmhartig naar ’t Gooi verhuisd gelden andere ijsregels. Met meer geduld komt het voor dat Loosdrechts plassen bevroren raken, dat daar tochten plaatsvinden, met koek en zopies langs de oevers. Ik zie me nog rondjes zwieren langs de enorme villa’s van diskjockey Joost den Draaijer en projectontwikkelaar Reinder Zwolsman. Eeuwenlange ijspret in de goeie, ouwe ijstijd …
Zal de ijskoorts ooit zijn ware gezicht nog laten zien? Maak ik dat, op latere leeftijd uit mijn ijzeren noren gegroeid, nog mee? Mocht dat zijn, vormen blaren op mijn hielen het protest als ik een poging waag. Gelet op klimaatverandering heb ik meer vertrouwen in zomers natuurijs om, niet op ijzers, maar op een terrasje van te genieten.
Nederlanders zijn vrijwel allemaal gek als het om schaatsen gaat. Wanneer het vriest is Amsterdam met bevroren grachten op zijn mooist. Is de nachtvorst daar, halen we onze noren massaal uit het vet. Echt feest is het als het ijs de grachten dicht, de schaatsers draagt en schaatsenslijpers overuren moeten draaien. Sinds het ontstaan van de stad en sinds de uitvinding van de ijzeren schaats in de vroege middeleeuwen binden Amsterdammers bij vorst massaal hun schaatsen onder.
Schaatsen is niet alleen voor hoofdstedelingen. Het is voor iedereen, voor arm en rijk, voor jong en oud. In de stad werd vroeger overal op grachten en vaarten geschaatst, behalve daar waar het vuilnis nog met boten werd opgehaald. Op veel plekken duiken bij vorst alom in den lande kleine ijsbaantjes op. Pleinen, speeltuinen en weilanden worden vol water gespoten om ijspret te realiseren.
Helaas is het al weer zestig jaar geleden dat er zes weken ijs ligt. Het zijn de jaren vijftig die gedurende enkele winters achtereen flinke vorst met zich meebrengen. En in 1963 hebben we nog een barre boze Elfstedentocht, waar sleehonden geen brood van lusten en Reinier Paping het diepgevroren zoet van de overwinning smaakt. Zelfs de branding van de Noordzee bevriest tot zover je kon kijken.
Kunstijsbanen en -baantjes zijn het antwoord op halfzachte winters, veroorzaakt door hete golfstromen en broeigaskassen. Om te schaatsen hebben we inmiddels niet eens meer ijs nodig. In voorgaande jaren is een schaatsbaan van een speciale kunststof op het dak van een hotel aangelegd.
Stiekem droom ik nog steeds van echte vorst …
In Rotterdam: Rotzooi op het ijs gegooid, ijsliefhebbers doen hun best om toch een baantje op de Heemraadssingel te maken.
Jaren later in Woerden: Jongelui trappen het ijs kapot om te zien of het sterk is, gooien stenen, takken op het ijs. De Singel (mooi trouwens) is de enige plek waar nog een ijsbaan een beetje in ere wordt gehouden. Beter kun je hier in de omgeving de polder opzoeken, daar zijn mooie tochten te maken in een idyllisch landschap.
Stiekem droom ik (net als jij)...................en in mijn dromen schaats ik beter en mooier dan ik ooit deed, heb ik het nooit koud en val ik niet op mijn achterste!
Mijn halfhoge noren heb ik weggegeven aan een kleindochter met dezelfde maat schoen. Zij beschaatst de Alkmaarse kunstbaan...mijn lang geleden-tochten voerden van Nieuwendam naar Zunderdorp, Ransdorp, Broek-in-Waterland Monnickendam. Daar een mok hete chocolademelk en een gevulde koek en terug maar weer. Eenmaal schaatste ik op twee links geslepen schaatsen, niet snappend waardoor ik zo belabberd reed. Eenmaal brak mijn rechterschaats, moest ik verder lopend naar huis, in het pikkedonker. Geen mobieltjes in die tijd, dus verontruste en boze ouders wachtten mij na thuiskomst. Maar eh, dromen over nog eens schaatsen? Nee, da's voltooid verleden tijd, ook als het een echte vrieswinter zou worden. Dan bewonder ik de doorgewinterde rijders vanaf de wallekant...
In Schoorl was een mooie ijsbaan met walsmuziek.
Ik schaats ook niet meer, maar ik doe wel aan conditietraining.