(400) SAM69+, over feest in Fremantle en Hobart

Woensdag 20 januari 2016

Bekend maakt bemind

Sinds 1942 onderhouden Nederland en Australië formele diplomatieke betrekkingen. De gemeenschappelijke geschiedenis gaat terug tot begin 17e eeuw. In 2016 wordt gevierd dat de Nederlandse VOC-vaarder Dirk Hartog vier eeuwen geleden met zijn schip aan de westkust van Australië voor anker gaat. Die kust is dan voor Europeanen onbekend terrein. Amsterdammer Dirck Hartogsz zet er als eerste Europeaan voet op de bodem.

Als aandenken laat de schipper een tinnen schotel plat slaan, waarop scheepslui met een scherpe naald zijn naam en die van de opperkoopman en eerste stuurman krassen onder de strofe ‘Op 25 oktober 1616 is het schip de Eendracht van Amsterdam hier aangekomen’. Memorabel aandenken in het lege, geheimzinnige Zuidland - Terra Australis -, waar iedere zeevaarder van heeft gehoord, maar waar nog nooit iemand is geweest.

Dirk Hartog is op 30 oktober 1580 in de Oude Kerk in Amsterdam gedoopt. Zijn vader is schipper, Dirk gaat ook de zee op. Hij vaart jarenlang op de Oostzee en Middellandse Zee. In 1616 gaat hij voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie als schipper aan de slag. Op het gloednieuwe schip ‘de Eendracht’, dat een jaar eerder op de Amsterdamse werf van de VOC is gebouwd. Het schip vertrekt op 23 januari 1616 in een vloot van zes schepen van Texel via Kaap de Goede Hoop naar Bantam, west-Java.

Bij Kaap de Goede Hoop verliest de Eendracht de rest van de vloot uit het oog en zeilt alleen verder. Dirk Hartog draait zijn boot te laat naar het noorden en komt op de Australische kust terecht, op ongeveer 25 graden zuiderbreedte. In zijn logboek noteert hij: ‘Differente eylanden, doch onbewoont’. Hij gaat voor anker en, voordat hij de reis naar het noorden voortzet, wordt op de klif een paal met tekstbord geplaatst.

‘1616

den 25 October is

hier aangecomen het schip

d’Eendracht van Amsterdam

d’oppercoopman Gillis Mibas van Luyck, 

schipper Dirck Hertogh van Amsterdam 

de 27 dito t’zeyl gegaen na Bantam

de ondercoopman Jan Stins

de opperstuierman Pieter Doekes van Bil 

anno 1616’

Vervolgens gaat de reis noordwaarts. Een deel van de Australische westkust wordt in kaart gebracht en naar de Eendracht vernoemd: ‘Eendrachtsland’. Na de reis van Dirk Hartog volgen nog vele verkenningstochten. Zo zeilt Abel Tasman om Australië heen en wordt de naam ‘Onbekend Zuidland’ op kaarten door ‘Hollandia Nova’ vervangen. 

Abel Tasman is de Nederlander die 240 kilometer ten zuidoosten van het Australische vasteland het eiland Tasmanië ontdekt. Op 24 november 1642 noemt hij het ‘Van Diemensland’, naar zijn opdrachtgever, de gouverneur van Nederlands-Indië. Op 1 januari 1856 veranderen de Vandiemenslanders de naam van het eiland naar zijn Nederlandse ontdekker in Tasmanië.

Naast een feestje voor 400 jaar betrekkingen met West-Australië zijn wij ook ín om dit jaar de 160-ste verjaardag van de naam ‘Tasmanië’ te vieren. Nog een keer op bezoek in Fremantle en Perth, gevolgd door de ons ook bekende Tasmaanse hoofdstad Hobart - na Sydney oudste stad van Australië - lijkt ons niet te versmaden.