(409) SAM69+, over Venetiaans sprookje

Vrijdag 29 januari 2016

Maskermode vol vrijheden

Venetië raakt in trance als een lange stoet boten met roeiende carnavalsvierders voorbijkomt. De bootparade langs duizenden Venetianen en toeristen op de kades is het begin van Carnaval in Venetië, een levendige traditie van mensen in kleurrijke kostuums en gezichten verborgen achter met de hand beschilderde maskers.

De mengeling van traditie, entertainment en geschiedenis trekt duizenden mensen uit de hele wereld. Sinds het verbod door Napoleon aan het einde van de 18e eeuw boette het festival aan kracht en kleur in. In 1979 blazen jonge Venetianen het evenement echter nieuw leven in. In de laatste week voor Aswoensdag dartelen ieder jaar weer talloze bonte kostuums rond op het Piazza San Marco en in de stegen.

Ooit begint het feest in 1296, om de overgang van de winter naar de lente te vieren. In de eerste jaren zijn maskers verboden in de stad. Toch komen er veel buitenlanders op het carnaval af, waaronder prinsessen die toch met maskers hun identiteit willen maskeren. Venetiaanse mombakkesen maken iedereen qua status gelijk. Zo kunnen de hoogheden geld spenderen aan gokken, alcohol en ander vertier.

Van dat historische, traditionele carnaval is niet veel meer over. Wel trekken bezoekers een kostuum met mantel aan en zetten zij een masker naar oude voorbeelden op. Straatartiesten vermaken de toeristen op pleinen en straten. Zo’n twee weken lang lijkt alles mogelijk. Verborgen in Venetiaanse panden zijn nog voorstellingen, die verbeelden hoe het carnaval vroeger werd gevierd. Voor deze échte feestjes moet je wel een kaartje kopen. Die kosten slechts rond vijfhonderd euro per stuk.

Het Venetiaanse carnaval onderscheidt zich van alle andere carnavals door prachtige, fantasierijke kostuums, die teruggrijpen op kostuums van voorbije eeuwen. Ze blijven getuigen van telkens nieuwe, kleurige vormen. Het winterse Venetië biedt met zijn milde tinten een romantisch decor. Geen harde muziek, geen vertoon van overdadig bloot, geen hossende pretparade.

Onder de verklede voorbijgangers zijn nauwelijks Venetianen. Het straatcarnaval is vooral een aangelegenheid voor toeristen. Venetianen kom je hooguit tegen op privé-party’s of op afgelegen pleinen, die niet door vreemdelingen worden overspoeld. Maar het carnaval anno nu heeft niets meer van doen met dat 18-e eeuwse festijn. Hoewel ik in Venetië op oudere leeftijd kom, vind ik dat toch wel jammer.

De Venetiaanse maskermode uit vervlogen tijden biedt voordelen en vrijheden, die mij paradijselijk voorkomen. Vrouwen kunnen zich ongehinderd bewegen. Voor de liefde, zo belangrijk in de cultuur van het Rococo, ontstaan onvermoede mogelijkheden. Beschermd door een masker kun je in het openbaar iemand in een heimelijk rendez-vous ontmoeten. Bij jonge vrouwen is vooral de ‘moretta’ geliefd. Dit ovale gezichtsmasker van zwart fluweel laat vrouwelijke schoonheid beter uitkomen, want het bedekt huid en haren niet volledig. Extra uitdagend is dat het wordt gedragen met behulp van een knoop op de rugzijde, die de vrouwen met hun tanden vasthouden. Zo zijn zij niet in staat om een flirt ook maar een beetje tegen te spreken, wat de bekoring van handtastelijkheden zonder twijfel moet hebben verhoogd.