(42) SAM69, over Double Dutch en Jersey Dutch

Dinsdag 27 januari 2015

Praise the Lord, Pass the Ammunition

Lange tijd na de komst van de eerste Nederlanders aan de Amerikaanse oostkust waren er in de staten New York en New Jersey nog altijd bewoners die Nederlands spraken. Voor hun ‘Dutch’ bestond geen algemeen gebruikelijke naam. Naar het schijnt hanteerden zij zelf vaak de naam ‘Laagduits’, of zij duidden hun taal eenvoudig als ‘toal’ aan. Met betrekking tot de woorden, die men in New Jersey sprak, duikt in Engelse literatuur af en toe de naam ‘Jersey Dutch’ op.  Het woord ‘Yankee’ voor Amerikaan is mogelijk afkomstig uit het Nederlands. Engelsen noemden Nederlanders zo, omdat de helft Jan of Kees heette. Andere verklaring: Yankees is verbastering van de bijnaam ‘Jan Kaas’ voor Nederlanders.

‘The hemp is nearer than the rock

but nearer is the roll

when Sarah rocks around the clock

in her camisole’.*

Na verovering van het gebied aan de Amerikaanse oostkust in 1664 door de Engelsen kwam er in de Nederlandse kolonie een verandering in taalgebruik. De Nederlandse taal werd door de opmars van het Engels behoorlijk bedreigd. In Nieuw-Amsterdam/New York verloor het al snel terrein, in de landelijker gebieden daaromheen bleef het Nederlands nog wel wat langer in gebruik. Interessant hierbij is trouwens dat een groot deel van de bewoners van de eerder genoemde staten, die in de beginjaren van de 20ste eeuw nog het Nederlands bezigden, helemaal geen afstammelingen van Nederlandse kolonisten waren. Het waren groepen, die bestonden uit mensen met een gemengde Afro-American, indiaanse en blanke achtergrond.

‘It is better to have failed and tried

to kiss the groom and kick the bride

than not to try and stand aside

sparing the coal as well the guide’.*

De hoogtijdagen van het Nederlandse taalgebruik in New York en New Jersey waren in het midden van de 19e eeuw voorbij. Vrijwel overal waren bijvoorbeeld de Nederlandstalige kerkdiensten door Engelse vervangen. Na het midden van de 19e eeuw leerden nog maar weinig kinderen Nederlands.

‘Three arrogant pupils of Class three

attempted to drive the spot with me,

but I had ‘m through

and before they knew,

I set ‘em for Pete, Pete Snot, you see’.*

Dat de Engelsen lastig vat konden krijgen op de Nederlanders blijkt uit de uitspraak van een Britse officier: “I can do nothing with this Dutch population. I can neither buy them with money nor subdue them with force”.**

De sterke Nederlandse identiteit werd zeker medebepaald door de godsdienst. Het ware calvinisme kon het beste in het Nederlands worden verwoord en beleden. De geleidelijke overgang naar het Engels als kerktaal werd door velen als zeer pijnlijk ervaren. Zo pijnlijk dat zij de Nederlandse kerk verlieten en tot een kerk met een niet-Nederlandse achtergrond toetraden.

*nonsensgedichten van John O’Mill, pseudoniem van Johan van der Meulen (Breda, 1915-2005), Nederlands dichter, vertaalde Nederlands idioom vaak letterlijk in het Engels, maakte ook creatief gebruik van Double Dutch

** “Ik kan niets beginnen met deze Nederlandse bevolking. Ik kan ze noch met geld kopen, noch met geweld onderwerpen”