(48) SAM69, over Het Twiske en Twiske-weg

Maandag 2 februari 2015

Natura 2000 en lepelblad

Veertig jaar geleden woonde ik aan de Rietschoot in de periferie van Oostzaan. Wij keken oostwaarts naar poldergebied, dat ons tegen opdringerigheid van Amsterdam beschermde. De peervormige polder veranderde in recreatiegebied ‘Het Twiske’. Tijdens de plannen tot aanleg waren wij als aanpalende bewoners mordicus tegen de toegangsweg - Twiskeweg – die er zou komen. Die liep bijna door onze achtertuintjes, wat een verontrustend nimby-gevoel opleverde. In juridisch gevecht moesten wij – ondanks de meester in de rechten in onze aanvalslinie – het hoofd in de (riet)schoot leggen.

Het Twiske heeft als beschermd natuurgebied een status aparte – Natura 2000. Dit typisch Noord-Hollandse veenplassengebied in de Zaanstreek ten noorden van Amsterdam behoort tot de gemeenten Landsmeer en Oostzaan. In de jaren 1960 werd onder het veen zand gewonnen voor de aanleg van het Coentunneltracé. Eenmaal klaar richtte men de zandwinningsplas – Stootersplas – en omliggend terrein voor recreatie in. Het weidse landschap in vijftig tinten groen is 650 hectare groot en bestaat voor een derde uit water. Het is zeer in trek bij zwemmers, duikers en surfers. Bezoekerscentrum ‘Het Twiske’ ligt aan Noorderlaaik 1, de markante windmolen in het zuiden draagt de naam ‘Twiskemolen’, de jachthaven aan de plas heet ‘De Roemer’.

Rond Het Twiske ligt een route van vijftien kilometer met speciaal asfalt voor skeeleraars. Vier gemarkeerde wandelroutes – rood, geel, groen, blauw - beslaan 45 kilometer voetpad. De lengte varieert van 3,5 tot zestien kilometer door stille weilanden, bloemrijke hooilanden en bosgebied. Langs moeraslandjes staan brede rietkragen, tussen rietvelden groeien elzen- en berkenbosjes.

In Het Twiske zijn sporen uit het verre verleden te vinden. Zoutminnend lepelblad is een overblijfsel van de overstromingen die deze streek in de 12e en 13e eeuw teisterden. Door ontwatering zakte het Noord-Hollands hoogveen zo, dat hele dorpen in zee verdwenen. Het inpolderen begon, het temmen van de zee werd uitdaging. Soms kwelt in Het Twiske nog zout water uit de grond op, met lepelblad als resultaat.

Natuurliefhebbers komen in de stiltegebieden aan hun trekken. Door waterpartijen verblijven er veel moeras-, riet- en watervogels, zoals roerdomp, slobeend, baardman en smient. Kikkers kwaken alsof hun leven ervan afhangt. Oude wilgen sieren de oevers van het dertig meter diepe toevluchtsoord voor vissen en vogels - de Stootersplas. Rijen populieren lijken de wolken te raken. In donkergroene bossen huizen de grote bonte specht, gaai en nachtegaal. Ook broeden er roofvogels als havik, buizerd en torenvalk. De weiden rondom het water huisvesten Schotse Hooglanders, vossen en hermelijnen. Ganzen steken hun kop boven het gras uit, waakzaam voor bruine kiekendief en boomvalk. Boven boomkruinen uit torenen aan de horizon rokende pijpen van Amsterdams westelijk havengebied.

In de komende lente nodig ik wandel- en fietsvriendin E. uit om vanaf de ringdijk, die Het Twiske inpoldert, een tochtje te maken. Ik neem mijn skeelers mee. Misschien wil vriendin en partner E. met haar e-bike meegenieten, hoewel zij geen kilometervreetster is. Ik zal hen over de Twiskeweg de polder in leiden om te laten zien waar ik in een ver verleden woonde.