(53) SAM69, over Witte Kerkjes in de buurt

Zaterdag 7 februari 2015

Willibrordusput en Watertoren

Witte Kerken kom je door heel Nederland tegen. Speciaal voor fietsvriendin E. noem ik de plaatsen Baarn en Maassluis als voorbeelden. In Noord-Holland staan ze in Bergen, Groet, Holysloot, Oudorp, Wieringerwaard. Twee monumenten uit onze nabije omgeving licht ik eruit, ingegeven door een artikel uit de plaatselijke Uitkijkpost. De kop ‘De Witte Kerk, het boegbeeld van Heiloo’ trekt mijn niet-kerkelijk ingestelde aandacht. Toch weet ik dat vlakbij een andere opvallende Witte Kerk staat, op het landgoed van ziekenhuis Duin en Bosch in Bakkum. Dit Rijksmonument uit 1908 wordt ‘Witte Kerkje’ genoemd. Het psychiatrisch zorgcentrum heet tegenwoordig Dijk en Duin. Het landgoed, met watertoren, ondergaat een rigoureuze metamorfose. Nieuwe woningen zijn in aanbouw, geld voor het kerkje is er niet meer. Dat blijft staan, maar verliest zijn religieuze functie.

Terug naar de wit gepleisterde kerk aan de Heerenweg in Heiloo, die pas sinds de Tweede Wereldoorlog als Witte Kerkje, later als Witte Kerk wordt aangeduid. Dit Rijksmonument is tussen de 11e en 17e eeuw in tufsteen gebouwd. In de muur van het kerkhof bevindt zich een Willibrordusput. De kerk is tussen 1822 en 1829 wit geschilderd om eerdere herstelwerkzaamheden te verhullen. In 2001 neemt de Ter Coulsterkerk de kerktaak over en verliest de Witte Kerk zijn kerkelijke functie. Het gebouw staat sindsdien als cultureel centrum ’s zomers (woensdag) open voor publiek. Er worden nog bijzondere vieringen gehouden.

Nu lees ik dat opnieuw herstelwerkzaamheden gaan plaatsvinden. De muurstijlen worden aangepakt, houtwormkever in de gewelfribben wordt bestreden en het kabinetorgel gerestaureerd. Een maand lang sluit het boegbeeld van Heiloo zijn deuren. De restauratie is één van de attentiepunten van Stichting Monument Witte Kerk Heiloo. Deze stamt uit 2012 en wil de Witte Kerk meer onder de publieke aandacht brengen. Geen elitair gebouw, maar een huis voor iedereen, met meer activiteiten op het gebied van kunst en cultuur.

De Witte Kerk Heiloo is eigendom van de Protestantse Kerk Nederland. Voor groot onderhoud in de komende jaren is veel geld nodig. De Stichting heeft voor de fondswerving diverse acties in gedachten. Om te beginnen een veiling met bijzondere kavels onder de hamer. Als startschot kun je voor twintig euro een originele dakpan van de Witte Kerk adopteren. In december 2014 was de kerk ’s avonds in feeëriek licht gehuld. Daar wil de Stichting met zuinige led-lampen een permanente opstelling van realiseren. Zo wordt het middelpunt van het dorp ’s avonds altijd een verlicht baken voor een warm welkom.

Eén ding valt mij op. Het kerkhof valt als archeologisch erfgoed onder Wet Monumentenzorg (WAMZ). Die zegt: waar zich mogelijk archeologische vondsten in de bodem bevinden, moet de plek zorgvuldig worden behandeld. Volgens de Stichting hoeft de grond rondom het kerkje voor het aanleggen van de permanente verlichting nauwelijks te worden omgewoeld. Mijn vraag: hoe kunnen archeologen waardevolle, bijzondere bodemschatten aan de voet van deze historische kerk in Heiloo ontdekken? Zij hoeven toch niet te wachten tot de Witte Kerk wordt gesloopt? Dat zal de Stichting vast niet toestaan!