(72) SAM69+, over chansons en chansonniers

Donderdag 26 februari 2015

Les filles de la joie

In de middeleeuwen zingen troubadours hun liederen – chansons -, vaak om de hoofse liefde uit te drukken. Lied in het Frans staat voor de eigen stijl van Franse zangkunst in poëtisch-verhalende vorm. Traditionele chansons, gezongen door wat in het Nederlands chansonnier heet, worden meestal door de accordeon begeleid. Het allitererende luisterlied is aan Nederlands dichter en schrijver Ernst van Altena toe te schrijven (Amsterdam, 1933 - Landsmeer, 1999). Hij is bekend als vertaler van Franse gedichten en chansons, met name vrijwel alles van Jacques Brel. ‘Ne me quitte pas’ uit 1959 wordt ‘Laat me niet alleen’ en ‘Le Plat Pays’ uit 1962 ‘Mijn vlakke land’.

De annonce ‘Van Brel tot Piaf’ attendeert mij op een presentatie over de wereld, het leven en werk van Piaf, Brel en Brassens. Dus deel ik een middagje in het naburige Trefpunt met een kleine vijftig leeftijdplusgenoten - dames in majeure meerderheid –, voor melodieën uit Willem (O) Duijs’ glorietijd. Vive la France op grijsgedraaid vinyl staat in diverse delen op mijn zolder te verstoffen in gelijke haarkleur als velen in het ontmoetingszaaltje. Heureusement beschik ik over cd-box ‘Les Voix de la France’, waarin voornoemd drietal en anderen met Les Plus Belles Chansons d’Amour hun hoofdrollen vertolken.

De presentator start zijn power pointed ‘Luisterlezing’ met “George Brassens, echt een man om van te houden”. Toch zet hij de opening muzikaal onder stroom. Gilbert Bécaud alias ‘Monsieur 100.000 Volt’ (Toulon, 1927 – Parijs, 2001) neemt ons met Nathalie mee naar Parijs, Moskou. Et maintenant en La solitude volgen. Aansluitend valt ‘Meisje Mus’ binnen. Het is Edith Piaf (La Môme Piaf), pseudoniem voor Édith Giovanna Gassion (Parijs, 1915 – Plascassier 1963). Olympia maakt haar wereldberoemd door chansons als La vie en rose, Non, je ne regrette rien en Milord. Een bijzonder leven passeert de revue. Zij was gehuwd met Theo Sarapo, haar grote liefde was bokser Marcel Cerdan. Op Père Lachaise rust zij uit. De ‘Grote Eik’ betreedt het scherm - chansonnier om van te houden - recht voor zijn raap in bewoordingen. George Brassens (Sète, 1921 – Saint-Gély-du-Fesc, 1981) zingt Brave Margot, hanteert woorden als ‘Hoer die je bent!’ (Putain de toi) en vertolkt La complainte des filles de joie.

De voorstelling loopt uit. Ik kom aan vijfhonderd woorden tekort. Armeen Charles Aznavour (Parijs, 1924), zoon van de kok van de Russische tsaar, ontroert met La Bohème en La Mama. De zanger van Grieks-Joodse afkomst Georges Moustaki (Alexandrië, 1934 – Nice, 2013) verwerft bekendheid in 1968 met Le Métèque (allochtoon, vreemdeling). George Brassens stimuleert hem. Moustaki begint chansons te schrijven. Voor Piaf, waarmee hij een korte verhouding heeft, schrijft hij in 1959 ‘Milord’. Het chanson in Nederlandse vertaling - Corry Brokken - zorgt in ons landje van 1960 voor ophef. Ook Moustaki rust op Père Lachaise.

Chansonnier Jacques Brel (Schaarbeek, 1929 – Bobigny, Parijs, 1978) is de Belgische zanger en tekstschrijver tussen de Fransen. Hij reist ons de wereld over. Amsterdam, Bruxelles, Mijn vlakke land, Les Flamandes. We nemen Marieke mee onder de noemer Ne me quitte pas. Brel vestigt zich uiteindelijk op een eiland in de Stille oceaan. Op Hiva Oa vindt hij zijn laatste rustplaats.

Zo eindigt een middag met chansons vol liefde, verdriet, pijn en wat niet al. Een ‘petit peu histoire’, gezongen door Franse chansonniers, die mij doen terugdenken aan La douce France, aan ‘meisjes-van-plezier’ als Brigitte Bardot en France Gall. Onbereikbare dromen. Als ‘god in Frankrijk’ was ik in mijn sas met Sylvie, Angelique, Sonia, mijn ‘droits d’aimer’.

Il y a longtemps, c’était une fois. Mooie titel, ik ga een chanson schrijven (zingen kan ik niet).