Bruisend Brazilië in vierkwartsmaat (3)

São Paulo. Niet de mooiste, wel de meest dynamische stad van Brazilië. Kloppend hart van het land. Dat voel je onmiddellijk, al ligt voor ons tussen dag van aankomst en die van vertrek slechts één volledige dag om dat te ontdekken. Met privé-gids ‘Zeca’ moet het lukken om een indruk van het stadscentrum te krijgen. Deze veeltalige tourgids wacht ons om negen uur ’s ochtends op. Met z’n drieën maken we per benenwagen, metro en bus een stadstour. Zeca verklaart zijn benaming. “Ik heet José Carlos, daaruit komt het voort”. Het is goed dat hij niet José Brasileiro of José Roberto heet. Een aanspreektitel als ‘Zebra’ of ‘Zero’ zou een minder goed gevoel geven, lijkt mij.

De voormalige danser en choreograaf woonde enige tijd in Amsterdam, vlakbij de ‘IJsbreker’, en gaf op de Hogeschool les. Naast Portugees en onze taal spreekt hij Frans, Engels en Spaans. Hij stelt voor om met de metro naar de Oosterse, Japanse wijk te gaan. Deze stad met enorme diversiteit telt op Japan na de grootste kolonie Japanners ter wereld. Onmiddellijk bewijst een private gids zijn waarde. Hij wijst ons aan dat senioren gratis met metro en bus mogen reizen. Zonder hem waren we daar nooit achter gekomen. De amicale, hier ingewijde begeleider ervaren wij als een grote pré. Want dat São Paulo een mega-metropool is, valt stevig over ons heen. Niet alleen de Oosterse wijk imponeert, ook dat vooral Italianen hun stempel op de stad drukken, laat zich voelen. Zowat drie miljoen inwoners gaan prat op hun Italiaanse roots. Overal waar eettenten zijn, zijn ook vele pizzeria’s.

Het oude centrum van São Paulo wordt flink opgeknapt. Over de gebouwen in deze reuzenstad valt veel te vertellen. Officiële cijfers noemen een aantal van meer dan 2.500 torengebouwen in alle soorten en maten. Van pareltjes van moderne architectuur tot afschuwelijke miskleunen. De Braziliaanse architect Oscar Niemeyer, in 2012 op tien dagen na 105 jaar oud overleden, was zeer belangrijk. Soms werd hij eerder beeldhouwer dan architect genoemd, door de dynamische vorm en sensuele rondingen van zijn gebouwen. We kijken voortdurend in verbazing omhoog. Zeca leidt ons door onverwachte in- en doorgangen her en der naar binnen. “Zo ontdek je de mooiste plekken”, verklaart hij. Met de regelmaat van de klok bewijst hij zijn gelijk, ook weer iets waar we uit onszelf niet toe zouden komen. São Paulo, gloednieuw voor ons, anders dan Alkmaar, Amsterdam of Haarlem, waar je van nature een hofje weet te vinden.

São Paulo is het schoolvoorbeeld van een Latijns-Amerikaanse grootstad. Niet eens zo’n toeristische stad, wel een om Brazilië in facetten te leren kennen. Anders dan bijvoorbeeld in Kaapstad worden we niet als toerist bekeken. Hier is het makkelijk om met Paulistano’s in contact te komen. Al spreken ze veelal slechts hun eigen taal en geen Engels, hoffelijk, vriendelijk en bereidwillig zijn ze. Met een plezierige gids en soortgelijke inwoners voelen we ons snel thuis. Al blijven de tegenstellingen tussen rijk en arm schrijnend, wij kunnen dat niet oplossen.

(wordt vervolgd)