Kraton, het Paleis van de Sultan in Jogjakarta

23 september 2017 - Jogjakarta, Indonesië

De Kraton van Jogjakarta die wij binnengaan, is tot op heden de residentie van de Sultans van het voormalige koninkrijk Mataram. Hamengkubuwono X komt in 1989 op de troon. Hij woont in dit paleis, waardoor wij bij lange na niet in alle vertrekken mogen komen. Zijn macht is puur symbolisch, beperkt zich tot zijn paleis en dienaren, die voor hem buigen en knielen. Het paleis huisvest vorstelijke erfstukken, wapens, koetsen en geschenken van koninklijke gasten. Het museum, waarin wij ook een kijkje nemen, is aan de overleden Hamengkubuwono IX opgedragen.

De locatie van het paleis is niet willekeurig gekozen. Het ligt tussen twee rivieren, de Code in het oosten en de Winongo in het westen. Hiermee is water gemakkelijk voorhanden, tegelijkertijd bestaat er geen overstromingsgevaar. Het kraton ligt op één lijn met de zee in het zuiden en vulkaan Gunung Merapi in het noorden. Dit brengt mystieke voordelen met zich mee, want volgens de mythe is de kraton door deze geografische lijn beschermd door de geesten die in Gunung Merapi leven. De godin van de zuidelijke zee - Nyai Roro Kidul - was een prinses die godin werd, nadat zij vrijwillig verdronk om een boze bezwering te verbreken. 

De Javanen beschouwen de kraton en omliggend gebied als de microkosmos. Door harmonische opbouw van de verschillende elementen van de kraton blijft het echte universum in evenwicht. In een rondleiding door een gids ter plaatse - opnieuw Nederlands sprekend - komen we in een aantal publieke vertrekken van de Sultan. Ook Nederlandse invloeden zijn te zien, want diverse prinsen hebben in het verleden in ons land gestudeerd.

Het complex ziet er prachtig uit. De Sultan heeft een machtig bezit, hij is de baas over alles dat binnen de Kraton valt. Niemand anders dan hij is eigenaar van elk huis dat in het gebied van de Kraton ligt. Bewoners huren hun onderkomen van de Sultan. Overigens, het Javaanse woord kraton (Keraton of Karaton) is tot het woord ke-ratu-an te herleiden, dat wil zeggen tot de plaats waar de koning/koningin woont.

De Kraton van Yogyakarta is een zorgvuldige weergave van de Javaanse kosmos. Iedere toegang, gebouw, binnenplaats, boom en veld heeft specifieke symbolische betekenis. Het spirituele centrum is de Pelataran Kedaton, de ‘koninklijke binnenplaats’. De ingang hiervan wordt door ‘grijnzende’ zilveren reuzen bewaakt. Dit zijn hemelse bewakers, gemaakt naar het voorbeeld van de grote dwarapala-figuren, die bij de ingang van de Candi Sewu staan, net buiten Yogya. Op de grote ‘koninklijke binnenplaats’ staat de Bangsal Kencono, de ‘gouden troonzaal’.

Achter de Bangsal Kencono ligt de Bangsal Proboyekso, waar de heilige pusaka oftewel de kroonjuwelen worden bewaard. De Bangsal Kencono en de Bangsal Proboyekso vormen samen het hart van het paleis en zijn de enige gebouwen die gericht zijn naar het oosten, de richting van de macht en de opkomende zon. Aan de noordkant van de kraton staat de Pagelaran, de audiëntiehal met 64 pilaren. Deze pilaren symboliseren de perfectie, namelijk de leeftijd van de profeet Mohammed. In de Pagelaran worden bijna dagelijks dans- en gamelanvoorstellingen gegeven.

De Kraton bestaat niet alleen uit het paleis, dat wij bezochten, maar ook uit een stad, compleet met scholen en moskeeën, die tot het complex behoren. Hier wonen ruim 25.000 mensen. Binnen het complex zijn ook de vogeltjesmarkt en het Waterpaleis.

1 Reactie

  1. Marijke:
    23 september 2017
    Een compleet land anders dan anders in het land, of anders gezegd, een eiland in een eiland, dat Kraton, beschermd door een goddelijke prinses, die vrijwillig verdronk. Wat een opoffering! Wat een mooi verhaal!