Lokroep van de ‘Smaragden Gordel’ (deel 6)

Op Java liggen verschillende historische bouwwerken, die van groot cultuur-historisch belang zijn. De oudste dateren uit de periode tussen achtste en tiende eeuw, toen de heersers van het oude Java het hindoeïsme of het boeddhisme aanhingen. Naast de Borobudur behoort het Prambanan-complex tot de bekendste tempels.

Achttien kilometer ten oosten van Yogyakarta, aan de weg naar Surakarta (Solo), staan op Midden-Java enkele sublieme voorbeelden van Hindoe-Javaanse architectuur. De tempels van Prambanan vormen het grootste Hindoetempelcomplex van Java. Zij kunnen zich qua schoonheid met de boeddhistische Borobudur meten. Prambanan - 240 tempels - betekent ‘veel priesters’. In de reliëfs worden zij afgebeeld met een lange baard. Prambanan is ook bekend als ‘Loro Jonggrang’. Door hoogteverschillen vormt de Prambanan een soort piramide. De drie centrale tempels hebben ingewikkelde gravures op de muren om alle belangrijke gebeurtenissen uit Hindoe-epos Ramayana te vertolken. De lokale Hindoe-minderheid-gemeenschap gebruikt de tempels nog steeds als plaats van aanbidding op voor  hun speciale dagen van het jaar. 

De tempels zijn rond 850 na Chr. gebouwd, begonnen door Rakai Pikatan, vorst uit het rijk van Mataram, en voltooid door zijn opvolger Rakai Balitung. Snel na de bouw werd de streek verlaten en begon het complex te vervallen. Na een verwoestende uitbarsting van de Merapi trokken de Hindoevorsten naar Oost-Java en raakten de tempels helemaal in verval. Een zware aardbeving in het midden van de 16e eeuw veroorzaakte verdere schade. In 1811 werden de ruïnes van de tempels herontdekt.

Pas vanaf 1893 werd het plateau van het middengedeelte uitgegraven en blootgelegd. In 1918 is de reconstructie begonnen en in 1953 werd de restauratie van de hoofdtempel voltooid. Dat duurde zo lang, omdat het bijna onmogelijk is om de originele stenen terug te vinden. Die zijn namelijk vaak ontvreemd en op andere, meestal veraf gelegen plaatsen hergebruikt. Een tempel wordt alleen herbouwd als driekwart van het oorspronkelijke steenwerk beschikbaar is. Om die reden is van de meeste kleinere tempels nog steeds niet meer te zien dan de muurtjes van de fundering.

Ook deze bouwwerken kwamen in 1991 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Tijdens de aardbeving op Midden-Java in 2006 bleven de tempels niet gespaard. Het Prambanan-complex raakte opnieuw ernstig beschadigd. Hoewel de structuur intact bleef, bleek die schade aanzienlijk en is het complex een tijd gedeeltelijk gesloten geweest voor publiek. Inmiddels is het grootste deel hersteld en opengesteld. Om de bezoekers niet aan gevaar van vallende stenen bloot te stellen, is een deel niet toegankelijk.

Als langsreizend toerist neem ik mijn sinds kort aangeschafte (fiets)helm uiteraard niet mee. Dat we er toch een kijkje gaan nemen, staat vast, want na de opgedane diepe indrukken van de Borobudur staat ook dit complex niet voor niets in ons reisschema vermeld. Wie weet, treffen we het na de Boeddhistische invloeden wel om de opvoering van een oude Hindoe-ceremonie of een Hindoe-festival te kunnen bijwonen. Opnieuw spirituele stappen op weg naar eeuwig geluk?

In ieder geval tussenstappen op weg naar Bali en Lombok …

(wordt vervolgd)