Nabbie vertelt verhaaltjes uit Ullapool

Tijdens onze reis door de Schotse Hooglanden kwamen ook in het lieflijke Ullapool. Uiteraard stapte ik een bookshop binnen en trof er een grappig boekje met verhaaltjes van ene MacNab Mackenzie. Onder de titel ‘Nabbie’s Yarns’ schreef Nabbie zijn vertellingen in de eerste plaats voor ‘Ullapool News’, het lokale sufferdje. De lezers nam hij vaak mee naar de goede, oude tijd. Ook de jaren 1930 en de Tweede Wereldoorlog kwamen aan bod. Ullapool was toen een hechte gemeenschap, waarin bijna ieder gezin een boeren- of vissersbestaan leidde. Vaak vertelde men de stories door tijdens een oude ‘ceilidh’ *, opgeklopt met achterdocht of overdrijving. Uit Nabbie’s jeugdjaren komen in zijn boekje vele herinneringen naar boven die een kijkje geven op grootse karakters uit die voorbije tijden. Neem deze:

Blijf niet te lang weg!

Jochie Edward woonde nog bij zijn moeder. Zijn vader had huis en haard jaren eerder verlaten en was nooit meer teruggekeerd. Wat er was gebeurd, wist niemand. Moeder en kind leefden met z’n tweeën in een keurig huisje, ma verzorgde haar ‘Teddy’ goed. Op een ochtend dat het joch naar school moest, vroeg moeder: “Lieve Teddy, kan je eerst even naar de bakker om een brood te halen? Blijf niet te lang weg, je moet op tijd op school zijn!”.

Plichtsgetrouw snelde Teddy naar de bakkerij aan de kade, waar allerlei schepen lagen aangemeerd. Zou zijn vader met zo’n schip zijn meegegaan? Bij een volgeladen klipper op punt van vertrek bleef hij mijmerend staan. Naar de bootsman op het dek brulde hij: “Gaan jullie al varen?”.

De boots reageerde: “Nog even, dan gaan naar Australië. Wil je mee?”.

Teddy dacht dat het ernst was en klom aan boord. De scheepsbemanning had niets in de gaten, druk bezig met het losgooien van de trossen. Ook de bootsman zag de verstekeling over het hoofd, vermoedelijk had hij op de avond voor vertrek gedronken. Teddy wilde dolgraag met dit schip op avontuur naar Australië en verstopte zich onder het dekzeil van een reddingsboot.

De bootsman vaardigde orders naar de bemanning uit, terwijl het schip zijn weg naar open zee zocht. Vanaf de kade hoorde Teddy nog een opwindend ‘Vaarwel’ en vrij snel bonkten toen de golven tegen de boeg. Schotse en Ierse kusten verdwenen uit beeld. Slechts wapperend zeil en kreten van de zeelieden doorkruisten de stilte op volle zee. Een hevige emotie overviel Teddy in de donkerte van zijn schuilplaats.

Spoedig werd de verstekeling aangetroffen en aan de kapitein voorgeleid. Die zette hem voor straf aan de arbeid. En wérken deed Teddy, onder leiding van een strenge boots, die hem van schooljongen tot vaardige zeeman kneedde.

Na drie jaren keerde het schip terug aan de kade, waar de schuit voor duizenden zeemijlen eerder was vertrokken. De ervaren zeebonk Teddy zag dat aan zijn thuisbasis nauwelijks iets was veranderd. Zijn klipper legde tussen de andere zeil- en stoomboten aan. Eenmaal voet aan wal vroeg Teddy zich af of zijn huis er nog stond. Misschien was zijn vader wel teruggekeerd. Good Lord, de bakkerij bestond ook nog! Hij kocht er een brood en slofte in z’n zeemanskloffie naar huis.

Teddy opende de voordeur. “Ik ben thuis, moeder”.

Van boven antwoordde een vertrouwde stem: “Ik kom er zo aan, lieverd”.

Naar beneden gekomen zag moeder haar geliefde zoon. “Oh beste jongen, je hebt brood gehaald”. Zij zag ook zijn door zon en zee verweerde handen, vol krassen en schrammen, zwarte rouwranden langs zijn beteerde nagels. “Teddy, lieverd, je moet echt eerst je handen boenen voor je naar school gaat!”.

*Een céilidh, céilí of cèilidh (uitspraak kjelji) is van oorsprong een sociale bijeenkomst of feest in Ierland. Volgens de moderne betekenis is het een viering met traditionele Goidelische dans en muziek. Tegenwoordig zijn céilithe aan te treffen in de gehele Ierse en Schotse diaspora. Céilithe waren voorlopers van moderne uitgaansgelegenheden. Op deze bijeenkomsten zorgden muziek, dans en poëzie voor amusement. Céilidh betekent letterlijk ‘bezoek’. Rondtrekkende muzikanten waren altijd welkom. 

Nabbies’ Yarns waren geen gedichten. Toch kan ik mij voorstellen dat zijn eenvoudige, naïeve, korte verhaaltjes op zo’n feestelijke, muzikale bijeenkomst welkom waren.

Sprookjes zijn de wereld nog niet uit. Zeker niet uit Schotland en Ierland.