Recensie ‘Strovuur’ (Gerwin van der Werf)

Pal voor mijn 74-ste jaar feliciteert ‘De Club van Echte Lezers’ mij. Niet voor mijn verjaardag, wel met mijn uitverkiezing om ‘Strovuur’ van Gerwin van der Werf (1969) te recenseren. De roman verschijnt op 11 februari a.s. bij Uitgeverij Atlas Contact, precies op mijn verjaardag. Ruim daarvoor lees ik de roman uit, als een trein, sterker, als een Mitsubishi Sapporo die zijn beste tijd heeft gehad. De knalgele oldtimer glorieert in deze ‘roadnovel’, waarin Fay (17) na een bloedhete zomer besluit om met haar neef Elvin (20) naar Parijs te reizen. Zij behept met verdriet, hij met een kort lontje. Van der Werf hanteert rijke fantasie met bijzondere humor. Zijn verhaal vind ik soms absurdistisch.

Staat de titel voor vuur van stro? In de roman is ‘korte opleving’ of ‘explosieve reactie’ een duidelijker uitleg. De trip van Fay en Elvin is kort van duur, het vuurtje brandt hevig. ‘Strovuur, dat zijn wij’, lees ik op blz. 245 (boek telt 246 blz.). ‘Wij’ betreft het duo zelve, dat snel in problemen raakt en de nodige pech ondervindt. Ontmoetingen op het onheilspellende platteland van Vlaanderen en Noord-Frankrijk zijn bizar. De reis zit vol beproevingen, een gestolen 16e-eeuws koorboek blijft door Fay’s hoofd spelen.

In de verantwoording meldt de schrijver dat zijn redacteuren Fay in hun hart hebben gesloten. Daar heb ik - leeftijdscategorie 70+ - geen last van. Je moet over even ruime fantasie als de auteur beschikken, zijn aparte humor ook waarderen, om naast de hoofdrolspeelster het gehele boek warm te verorberen. Daarvoor zijn inleving, modieus woordgebruik en hedendaags denken vereist. De flaptekst geeft aan: ‘Zelden wist een schrijver de stem van een jong meisje zo goed te vangen’. Uit haar mond noteer ik over ‘veel lezen’: “Dat valt wel mee. Ik lees vooral flutboeken vol verzinsels. Fantasy en literatuur en zo. Er staat niets in waar je wat aan hebt of zo” (blz. 149). Stoere humoristische prietpraat, vind ik. 

Strovuur is geschreven met de bravoure van de jeugd, die vooral in een grappig, slim, rouwend nichtje tot uitdrukking komt. Fay lijkt het vrouwelijke antwoord op Holden Caulfield in ‘The catcher in the Rye’ (De vanger in het graan). Dit boek uit 1951 van J. D. Salinger was controversieel vanwege grof taalgebruik en vrije behandeling van seks. Het zou mensen zelfs hebben aangezet tot plegen van misdaden. 

Of Strovuur voldoende is om jeugdigen tot lezen te prikkelen, betwijfel ik. Woorden als neuken of vormen van incest behoren niet tot mijn dagelijks gebruik. Het viel mij mee dat geen scala aan drugs werd opgevoerd, behalve de slaappillen. Zullen de verzonnen verhalen van koekverkoper, Grijze Gijs en kopiist de jeugd boeien? 

Bewondering voor fantasie en humor van de schrijver heb ik. Maar ik ben te oud om zijn boek Strovuur sterk te bepluimen. De moeilijke overgang van jeugd naar volwassenheid ligt achter mij. In woorden van Fay: “Zelfs als het hele verhaal een verzameling leugens zou zijn, dan maakte het nog steeds niets uit” (blz. 243). Naar mijn gevoel juist wel!