Riad uit duizend en één nacht

‘In Marokko heb je, waarheen je ook gaat, een gevoel alsof je aan het dromen bent’.

Voor het eerst in Marokko te gast maken wij kennis met het échte leven van de Marokkanen. Door de ligging tussen Afrika en Europa geniet Marokko het twijfelachtige voorrecht tussen twee culturen gevangen te zitten. Enerzijds gemakkelijk toegankelijk voor westerlingen, anderzijds is het Noord-Afrikaanse land in traditie geworteld. Net als Europeanen zijn Marokkanen er ook in alle soorten en maten. Van vrome moslims met afkeer van alles wat westers is tot stadse trendsetters in dure merkkleding. De meesten lijken zich daartussenin te bewegen.

Over het algemeen zijn Marokkanen gastvrij en nieuwsgierig. Ze gebruiken vaak het Arabische woord ‘marhaba’, dat welkom betekent. In hun land willen zij je het gevoel geven dat je welkom bent. Dat overvalt ons direct bij aankomst in het eerste onderkomen. In de medina van Marrakech stappen wij Riad Dar Ikalimo binnen, waar gastvrouw Myriam en gastheer Yuossef ons warm welkom wensen. Via de patio gaat Youssef ons voor naar de eerste etage.

Weer thuis kijken wij terug op belevenissen in drie riads. Van een van deze verblijven, de modernste, net nieuw verbouwd, is de herinnering het minst prettig. Marokkanen met geld en rijke Europeanen kopen traditionele Marokkaanse huizen en verbouwen deze tot gastenverblijven met vier tot soms wel twintig kamers. Gewoonlijk is zo’n riad alleen in de medina van steden te vinden, zoals in Marrakech en Essaouira. Vaak zijn ze traditioneel, overdadig ingericht - Dar Ikalimo is zo’n voorbeeld -, vrijwel altijd is sprake van binnentuin (patio) die kleurrijke sfeer realiseert. Je kunt op het gemak plaatsnemen en rustige atmosfeer over je heen laten komen.

In hypermoderne Riad Raoud Rayhan van Essaouria aan Rue Laalouj 24 ontvangt de gastvrouw ons op koele wijze. Zij verrast onaangenaam, neemt geen genoegen met mijn naam en paspoort, maar dringt tot drie keer toe nadrukkelijk aan op de naam van onze ‘agency’. Daarmee zet zij bij aankomst rond het middaguur de toon. We mogen om drie uur, bij haar nadere inzien om víer uur ’s middags terugkomen om de sleutel te ontvangen. Zonder ons na een lange autorit op te frissen gaan we enkele uren aan de wandel. Ook in deze medina ontdekken we hoeveel oudere vrouwen in een traditionele djellaba rondlopen en een hijab dragen. Dat laatste doen ook jonge(re) meisjes, die niettemin proberen om - al is het in traditionele zin - de laatste mode te volgen.

Ik vraag mij af of ik onze gastvrouw in de straten van Essaouira zou herkennen.

Tussen buitenlandse mannen en Marokkaanse vrouwen kunnen, zo zal blijken, gemakkelijk problemen ontstaan. Ergens lees ik dat vrouwen meestal geen mannelijke Marokkaanse vrienden hebben en daarom geen vriendschap met buitenlandse mannen sluiten. Dat gevoel bekruipt mij in Raoud Rayhan’s Riad met nadruk. Toch verwacht ik als bezoeker een beleefde(re) houding van onze gastvrouw, wanneer wij ons weer aandienen om onze kamer te betrekken.

Misgerekend. Onze ervaring doet mij trillen van woede als wij de volgende dag met koffers naar gastvrije, kleurrijke Riad Al Madina onderweg zijn. Dat alternatief heeft onze ‘aimabele’ gastvrouw geregeld. Bij hoog en laag beweert ze TWEE uur te hebben gezegd, als tijdstip dat onze kamer gereed was. Nóg twee nachten in haar riad blijkt ongewenst. Wij pakken verbouwereerd onze buiten de kamer geplaatste eigendommen bijeen en stappen driehonderd meter verderop opgelucht de riad van onze Belgische vrienden binnen. De allervriendelijkste ontvangst aldaar gaat 's avonds met een heerlijke maaltijd gepaard, met ons vieren in het bijbehorende riad-restaurant.

Thuis meld ik de ervaring bij Travel Bird. Beleefd en genereus staat de reisorganisatie mij te woord. Welgemeende excuses en goedmakende voucher als pleister. De dames van ons reisbureau zijn niet over één nacht ijs gegaan. Na ampel onderzoek concluderen zij dat zich tussen Marokkaanse vrouw en buitenlandse man inderdaad een ‘culture shock’ heeft voorgedaan.

Wat ik niet zal vergeten: mijn computer wijzigt het ingetikte riad continu in raid. De betekenis van raid vergeet ik daardoor evenmin. Raid kan onder meer verwijzen naar een woestijnrally, naar een interventie-eenheid van de Franse politie of naar een militaire tactiek die het verrassingselement gebruikt.

Ik heb geen enkele behoefte (meer) om mijn gastvrouw in Riad Raoud Rayhan te bevragen welke betekenis zij aanhangt. Ons reisbureau heeft - hoor en wederhoor - haar verklaring genoteerd.

“Mijn gast heeft zich naar mij misdragen en met kussens gesmeten!”.

Erna en ik moeten thuis smakelijk lachen om die ‘verrassende tactiek van tegenaanval’, nergens anders op gebaseerd dan op verzonnen leugens.

Ook dat is Marokko. “A lesson to be learned”.