Spandau, Reichstag en Olympia-stadion

Berlijn, hoofdstad van Bondsrepubliek Duitsland, ligt in het oosten van het land, midden in Brandenburg. Met bijna negenhonderd vierkante kilometer oppervlakte telt de stad aan de oever van de Havel en de Spree zo’n 3,5 miljoen inwoners. Die rivieren vloeien samen in district Spandau, buurt met middeleeuws verleden. Spandau, een van de oudste plaatsen binnen Groot-Berlijn, is erin geslaagd om een eigen karakter te bewaren. De zwaarste bombardementen in de oorlog gingen aan Spandau voorbij, de nodige bezienswaardigheden zijn overgebleven. Het hart bestaat uit een netwerk van middeleeuwse straatjes met enkele vakwerkhuizen en een pittoresk marktplein. Aan de noordzijde staan delen van de 15e-eeuwse stadsmuur. De beruchtste inwoner van Spandau is Rudolf Hess, die hier na de Neurenbergse processen van 1946 gevangen is gehouden. De oud-plaatsvervanger van Hitler stierf in 1987, de gevangenis is afgebroken.

Tot de industriële revolutie aan het einde van de 19e eeuw is Berlijn een provinciestadje met wat dorpen eromheen. De oudste gebouwen liggen rond Unter den Linden en langs de Spree. Tot de historische bouwwerken behoren onder meer Reichstag en Olympia-stadion. Eenmaal ter plaatse kunnen wij daar niet omheen. Het symbool van nationale Duitse eenheid - de Reichstag - is gebouwd voor het Duitse parlement, om de aspiraties van het nieuwe Duitse Rijk (1871) te tonen. In het ontwerp is de geest van het Duitse optimisme vervat. Het bouwwerk verrees tussen 1884 en 1894. In december 1916 is de inscriptie ‘Aan het Duitse volk’ (Dem Deutschen Volke) toegevoegd. De Reichstag werd hiermee symbool van de Duitse volksgeest. In 1918 is hier de Republiek van Weimar uitgeroepen.

In de nacht van 27 op 28 februari 1933 werd de Reichstag opnieuw wereldnieuws. Een brand verwoestte de centrale hal. De communisten kregen de schuld in de persoon van Marinus van der Lubbe, een Nederlandse arbeider en linkse activist. Als brandstichter van het Rijksdaggebouw werd hij ter dood veroordeeld, daarmee door onthoofding het eerste Nederlandse nazislachtoffer. De brand was voor de nazi’s aanleiding tot een ware heksenjacht. Na WO II is de Reichstag tussen 1957 en 1972 verbouwd, het werd vergaderplaats voor de ‘Bundestag’, het Duitse parlement. In december 1990 vond hier de eerste vergadering van de nieuw gekozen Bundestag ná de Duitse hereniging plaats.

In juni 1995 pakten kunstenaar Christo en zijn vrouw het gebouw in glinsterend papier in. Tussen 1995 en 1999 was de laatste fase van herbouw, die de Reichstag tot moderne vergaderruimte onder een elliptische koepel omvormde. Als het lukt, gaan we over de gaanderijen lopen om van adembenemend uitzicht te genieten. Lastig is dat we vooraf moeten reserveren, online of minstens twee uur van tevoren. ‘Vielleicht schaffen wir das!’.

Een ander historisch bouwwerk is het Olympia-stadion op de Olympischer Platz. Dit ‘Reichssportfeld’, zoals het oorspronkelijk heette, is voor de Olympische Spelen van 1936 gebouwd. Het ontwerp is op de architectuur van het oude Rome geïnspireerd. Na renovatie (kosten 236 miljoen euro) is het stadion in 2004 als hightech-arena heropend. Ik wil het schijnbaar ‘hangende’ dak wel eens van dichtbij bekijken.

(wordt vervolgd)