Wandelen over het Eiland van Dordrecht (4)

Dordrecht trekt aan ons, trekt ons bijzonder aan. Niet eens zo zeer omdat het de oudste stad van Holland is, noch omdat het een Hanzestad betreft. Van horen zeggen weten wij dat de stad misschien wel over het mooiste riviergezicht van Nederland beschikt. Dus hopen wij - wandelend in de wind onder de wolken langs het water - van prachtige panorama’s te genieten. In het besef dat Dordt in de 17e eeuw een groot aandeel in de Europese zeevaart had. Vooral de Oostzeehandel was belangrijk, wat vele oude pakhuizen nog laten zien. Verzanding van Haringvliet en Goereese Gat verschuiven de houthandel van Dordrecht in de loop van de 19e eeuw naar Amsterdam en Zaandam, wat voor Dordt een verschrikking betekende.

Toch zorgden fabrieken en werkplaatsen ervoor dat de handel bleef bloeien en de havens vol schepen waren. Dordt’s reputatie was die van een rijke stad, centrum van werkgelegenheid en verwerking van allerlei producten die over water werden aangevoerd. Vooral landbouwproducten vonden hier hun bestemming. We zullen ze bij lange na niet meer allemaal terugvinden, maar ooit waren er twaalf suikerraffinaderijen, tien bierbrouwerijen, vijf korenmolens, een moutmolen, vijftien grutmolens en vijftien vlasmolens.

Zuid-Holland was dé provincie van molens. Eens kon het voor de dag komen met 138 poldermolens, 72 korenmolens, vier houtzaagmolens en twee snuif-specerijmolens. In de provincie zijn talrijke meren en meertjes drooggemalen. De eerste grote droogmaking was in 1614, toen Zuid-Holland het 540 hectare grote Zoetermeersemeer liet verdwijnen en in vruchtbare grond omtoverde. Van het grote aantal polder- en industriemolens zijn vele buiten bedrijf geraakt.

De enig bewaarde molen van Dordrecht draagt - zoals alle namen van molens een mooie duiding hebben - de fraaie naam ‘Kyck over den Dyck’. Wij gaan hem vast bekijken, op de Noordendijk aan de oostzijde van de oude stad. Het is een hoge, ronde, stenen korenmolen van het type stellingmolen. Het bouwjaar is 1713, de molen is nog steeds in werking. De oorspronkelijke molen, een houten standerdkorenmolen, stamt uit 1612. Deze maalde mout, grondstof voor de Dordtse bierbrouwers. In 1713 werd de kleine standerdmolen door de huidige stellingmolen vervangen. De gevelsteen zegt ‘Dese molen is vanouts genamt Kyck over den Dyck’. De molen met dakleren kap en oud-Hollandse wiekvorm met een vlucht van ruim 26 meter staat op de dijk en blikt enigszins hautain rond. Hij kijkt parmantig over alles en iedereen heen. De ‘Kyck over den Dyck’ fungeerde eerst alleen als moutmolen voor bierbrouwerijen. In 1739 gaat hij ook voor het malen van broodgraan en koren dienen, waarna het moutmalen spoedig ophoudt.

De molen is in 1871 door een windhoos getroffen, waarbij beide roeden en de as afbreken en de stelling wordt beschadigd. Van 1952 tot 1997 is hij in het bezit van de gemeente Dordrecht. Daarna ging hij over in handen van de Stichting Molen Kyck over den Dyck en onderging hij twintig jaar geleden een maalvaardige restauratie. Dankzij een grote kring vrijwilligers is ‘Kyck over den Dyck’ nog steeds operationeel. Met een beetje geluk kunnen wij hem in werking zien.