(381) SAM69+, over vier eeuwen oude tekst

Vrijdag 1 januari 2016

Feest in Freo

Bijna veertig jaar geleden zak ik zuidwaarts de evenaar over. In een net nieuw gestart jaar zoek ik het geheimzinnige zuidland van ‘Terra Australis’ op. Het spoor bijster tussenstop ik in de Maleisische hitte van Kuala Lumpur om onder een strak blauwe hemel met koperen ploert in West-Australië liters lui zweet van me af te schudden. Hoofdstad Perth aan de Swan River is mijn landingsplaats, die me aan de zeelucht van havenstadje Fremantle en Rottnest Island laat ruiken. Vier eeuwen eerder is Terra Australis volstrekt onbekend terrein voor Europeanen. Amsterdammer Dirck Hartogsz gaat mij in 1616 als eerste avonturier voor. Dirk Hartog wordt beroemd, Amsterdams backpackertje-avant-la-lettre een beetje.

Dirck Hartogh - in 1580 in de Oude Kerk gedoopt, in 1621 in de Nieuwe Kerk begraven - vertrekt in 1616 van Texel als ontdekkingsreiziger. Zes schepen varen uit, waaronder ‘De Eendracht’ die onderweg de andere vijf schepen uit het oog verliest. Op 25 oktober 1616 bereikt Hartog ‘onbewoonde eilanden’ aan de westkust van Australië. Hij noemt ze ‘Dirck Hartogeilanden’. Voor schepen na hem laat hij een tinnen bord met ingekraste tekst achter. Hij zeilt noordwaarts verder, de kust in kaart brengend. Het ontdekte land geeft hij aan als ‘Het land van de Eendracht’.

Eerder, in 1606, ontdekt een andere Nederlandse ontdekkingsreiziger - Willem Janszoon - vanuit het noordoosten het continent, dat als Nieuw Holland bekend raakt. In 1696 landt op de westkust de Nederlander Willem de Vlamingh. Deze ontdekkingsreiziger - in 1640 op Oost-Vlieland geboren, in 1698 overleden - bevaart bijna alle wereldzeeën. In zijn zoektocht naar het vermiste VOC-schip ‘De Ridderschap’ komt hij met zijn Amsterdamse schip ‘De Geelvinck’ op Dirck Hartogeiland aan. Daar vervangt hij Dirk Hartog’s tinnen bord door een exemplaar, waarop ook de gegevens van zijn eigen reis staan. Het oude bord met oudst geschreven tekst van Australië neemt hij mee. Dat is nu in het Rijksmuseum in Amsterdam te zien.

Waar Dirk Hartog in Shark Bay, Western Australia aan landt gaat, heet nog altijd Dirk Hartog Island. Op ‘Cape Inscription’ - waar hij zijn tinnen schotel achterlaat - staat nu een vuurtoren met plaquette. Twee palen herinneren aan de borden van Dirk Hartog en Willem de Vlamingh. Het bord van De Vlamingh is in de 19-e eeuw teruggevonden. Dat huist nu in het Maritime Museum in Fremantle.

Net als ik, alleen veel eerder, arriveert Dirk Hartog ook op het eiland dat hij naar de hier levende quokka’s noemt, op grote ratten lijkende dieren. Hij noemt het eiland ‘Rotte nest’, naar Nederlands voor rattennest. Mijn bezoek mondt niettemin uit in een paradijselijk verblijf. ‘Rottnest Island’, omgeven door azuurblauwe zee, stille baaien en - toen nog - mondjesmaat aan bezoekers. Een van de schaarse plekken ter wereld waar de quokka leeft, geen rat, maar een nieuwsgierig beest, dat zich graag laat voeren.

In 2016 vieren Nederland en Australië dat het vierhonderd jaar geleden is dat Dirk Hartog in West-Australië aan land ging. Ik vier het feestje graag mee, liefst in Freo (Fremantle).