(111) SAM69+, over huwelijksperikelen in Neurenberg

Maandag 6 april 2015

Bladgoud en marmer

Neurenberg (Nürnberg), in de Duitse deelstaat Beieren, is een stad met een half miljoen inwoners. Een van de weinige steden in Duitsland die zijn oorspronkelijke vestingmuren en torens heeft behouden. Onze vrienden Renate en Michael, elders op de wereld kennengelernt, leidden ons al eens door het stadshart rond. Zij wonen in Eckental, gemoedelijk dorpje in Frankenland - veertienduizend inwoners -, even ten noordoosten van Neurenberg. Met Erlangen, Fürth en Schwabach vormt Eckental de Metropolregion Nürnberg. Wij gaan weer eens op bezoek.

Erlangen telt ruim honderdduizend inwoners. De universiteit van rond 1743 maakt het tot een belangrijke stad. Fürth - 120.000 stedelingen – heeft een oudere geschiedenis dan grote buurvrouw Neurenberg. In de Altstadt van Fürth staan veel zandsteen- en vakwerkhuizen. West-Duits bondskanselier Ludwig Erhard (1897-1977) en Amerikaans politicus Henry Kissinger (1923) zijn hier geboren. Schwabach, met zijn gelijknamige rivier, telt veertigduizend inwoners. Het is beroemd om handwerk van (blad)goud, in 2004 gevierd om ‘500 jaar bladgoud in Schwabach’ te markeren. Omstreeks 1500 ontwikkelt een letterzetter het ‘Schwabacher’ lettertype. Hiermee is de eerste door Maarten Luther in Duits vertaalde bijbel gedrukt. De Duitse tekenaar-kunstschilder Albrecht Dürer, in Neurenberg geboren (1471) en begraven (1528), bezoekt Schwabach vaak.

In 1493 is in Neurenberg de beroemde Kroniek van Neurenberg uitgegeven. De stad kent van 15e tot 17e eeuw een bloeiende metaalindustrie.  Dan treedt verval in. Tot de Tweede Wereldoorlog heeft de binnenstad een vrijwel geheel middeleeuws karakter met gotische bouwwerken. Door luchtaanvallen en grondoffensief aan het eind van de oorlog wordt de historische binnenstad verwoest. De middeleeuwse bebouwing is na de oorlog weer grotendeels hersteld. Nog altijd zijn de bijzondere chörlein bij ons in beeld, een soort erkers, uitbouwsels aan huizen op eerste verdieping. Wat ons zeker bij staat, is de ‘Huwelijks Carrousel’ (‘Ehekarussell’ of ‘Ehebrunnen’) in het stadscentrum. De bron – eigenlijk Hans-Sachs-Brunnen – is tussen 1977 en 1981 door beeldhouwer Jürgen Weber gerealiseerd. Het kunstwerk was omstreden door beelden, die sommigen als vulgair beschouwden, en door enorme budgetoverschrijding. Nu is het kunstwerk een van de moderne toeristische attracties. Of toeristen het gedicht voor zijn vrouw ‘Das bittersüsse eh’lich’ van Hans Sachs eruit aflezen? Beschilderde en vergulde bronsfiguren beelden scenes van het huwelijksleven uit – eerste liefde, knallende ruzie, bittere dood. Het waterbekken bestaat uit witgrijs gesteente, de rozenstok uit groen en roze Portugees marmer.

In het middeleeuwse Duitse keizerrijk was Neurenberg verzamelplaats voor Rijksdagen. Voor WO II vonden in de stad nationaalsocialistische partijdagen plaats. Rassenwetten, die Joodse burgers rechteloos maakten, zijn hier afgekondigd. In 1945-1946 hield het Neurenberg-tribunaal Processen van Neurenberg tegen van oorlogsmisdaden beschuldigde leiders van nazi-Duitsland. Wij bezochten deze museale, indrukwekkende plek, waar Hitler zijn mensen toeschreeuwde. Sinds 1995 reikt Neurenberg elke twee jaar de Internationale Neurenbergse Mensenrechtenprijs uit. Signaal voor wereldwijde vrede en teken dat mensenrechtenschendingen nooit meer in Neurenberg mogen voorkomen.

Door onze vrienden komen wij erachter dat Neurenberg in 2000 is geëerd met de door UNESCO in 1978 ingestelde ‘Bilbao-prijs voor de Bevordering van de Cultuur van Mensenrechten’. Bilbao, Neurenberg. Toeval bestaat niet.