(181) SAM69+, over eilandgevoel op maat

Maandag 15 juni 2015

Weelde, weemoed, wildernis

In de krant ontdek ik het kleinste bewoonde eiland van Nederland. Op uniek Tiengemeten staat de tijd even stil. De ‘Oude Polder’ zit vol natuur, weidsheid en rust. Onverstoorbare grazers bevolken de slikken van de voormalige zandplaat in het Haringvliet, die in de loop van eeuwen tot eiland in Zuid-Holland uitgroeit. Zeven kilometer lang en twee kilometer breed vormen enkele hectares, oorspronkelijk aan boeren verpacht. Een kleine twee decennia beheert Natuurmonumenten het als nat natuurgebied.

Ik wil er eens heen, want op het eiland mag overal worden gewandeld. Vroeger was een deel afgesloten. Het Haringvliet was van oudsher de toegangspoort vanaf de Noordzee naar Dordrecht, Rotterdam en Delft. Schepen die in de 19e en begin 20e eeuw naar ‘De Oost’ waren geweest, gingen enkele maanden bij Tiengemeten in quarantaine.

Tot 2001 is het eiland privébezit, de wegenverkeerswet niet van toepassing. Wegenbelasting hoeft niet te worden betaald. Oude barrels rijden er zonder kenteken rond, bij schade vervangen door een volgende. Daardoor zijn er tot 2001 veel autowrakken op het eiland. Drie boten vormen de veerpontverbinding tussen Tiengemeten en Nieuwendijk. Zij varen over het Vuile Gat, een onderdeel van het Haringvliet. Het Vuile Gat is in februari 1986 en januari 1987 niet bevaarbaar. Essentieel vervoer, waaronder dat van schoolkinderen, gebeurt per politiehelikopter. Geen ijsvrij dus.

Op de westpunt zijn een boerderij en twee woonhuizen gerestaureerd. Staatsbosbeheer verhuurt ze als recreatiewoning. Op de oostpunt, in de ‘Oude Polder’, zijn een herberg en camping. Een paar jaar geleden brandt de herberg bijna tot de grond toe af. Hij is herbouwd. In de schuur van de ‘Helenehoeve’ is het Landbouwmuseum gevestigd. Daarnaast is een museum met werk van Rien Poortvliet. In de schuur van de ‘Marguarithehoeve’, vlakbij de aanlegplaats van de veerpont, zetelt het informatiecentrum van Natuurmonumenten.

Op de fiets - tentje mee of in de herberg – wil ik er beslist eens heen. Naar die rauwe, ruige wildernis, die ongebreideld mag woekeren en verwilderen. Waar landbouw in een vriendelijk museum huist en natuur de plaats inneemt van wat eens akkers vol graan, aardappelen en suikerbieten waren. In de zuidwestelijke helft – Wildernis geheten - heeft het water van het Haringvliet vrij spel. De natuur volgt het ritme van de getijden, een opening in de oude dijk creëert kreken. Aan ‘Wildernis’ grenst Weelde, een open watermoeras dat ’s zomers droogvalt. Waar het eiland ooit ontstond, noemt men Weemoed. In de 17e eeuw is het niet meer dan tien gemeten groot. Alles wat nu Weelde en Wildernis heet, slibde later aan. In Wildernis heeft zich binnen de kortste keren de bever gevestigd en heeft de visarend zijn jachtterrein gevonden. Ettelijke steltlopers scharrelen er hun kostje bij elkaar.

De populariteit van Tiengemeten is groeiende. Het aantal bezoekers neemt toe, van 20.000 in 2008 via 30.000 in 2010 naar bijna 50.000 in 2013. Mensen die komen uitwaaien en bijtanken, net als vogels. Eilandgevoel ‘op maat’ Tiengemeten - tussen wolkenkrabbers van Rotterdam en industrie van Moerdijk - is tien minuten met de pont.