(191) SAM69+, over stoere Schotse Jantjes en Bobby

Donderdag 25 juni 2015

Firth of Forth

Waar Volvo Ocean Race is afgelopen, is zomerzeilen begonnen. Up-dates van zeevarende noorderlingen informeren ons regelmatig. Vorig jaar naar de Azoren, dit keer opnieuw in onze voetsporen dichter bij huis. Een e-mail: … ‘Wegens het tij vroeg op … Buiten hoge golven met witte koppen … Bij ingang ‘Firth of Forth’ op motor … Met lichtweerzeil richting Edinburgh …

In Edinburgh waren wij ook. Haven met veel cruiseschepen, toeristen kunnen voormalig schip van de koninklijke familie – ‘Royal Yacht Britannia’ – bekijken. Is Glasgow grootste stad van Schotland, Edinburgh is al eeuwenlang hoofdstad. Inwoners noemen het ‘Auld Reekie’ (‘Oude Rokerd’). Wij liepen hier langs terriër Bobby, in 1872 overleden. Zijn ware verhaal beslaat veertien jaren na de dood van politieman John Grey in 1858. Bobby slaapt al die tijd bij het graf van zijn baasje op Greyfriars Kirkyard. Iedere dag klokslag één uur ’s middags bezoekt het hondje een koffiehuis voor zijn middagmaal. Voor dit koffiehuis - op Greyfriars Place -, nu pub, staat zijn gedenkteken, vlakbij de begraafplaats.

In binnenstad ‘Old Town’ met hoofdstraat Royal Mile staat het kasteel. Vanaf Arthur’s Seat heb je panoramisch uitzicht over stad en rivier Forth, waar onze informanten varen. …‘Vlak langs Bass Rock, eiland vol Jan van Genten … Wind steeds harder, neemt later af … Geen zin om zeil op te tuigen … Laatste mijlen op motor … Voor anker bij Inchkeith … Meeuwen, puffins, bunkerresten, vuurtoren … Tientallen zeehonden! …

Met zeilen komen zij op de mooiste plekken in de mooiste natuur. Te voet zien wij ook jantjes-van-gent, zeevogels die niets met de persoon Jan van Gent van doen hebben. Gent is verklaarbaar als mannelijke watervogel, een gans. ‘Jan van’ is mogelijk afkomstig van onze gewoonte om in uitdrukkingen ‘Jan’ te gebruiken. ‘Jan en alleman’, ‘Jan Hen’, ‘Jan Salie’.

De jan-van-gent is sigaarvormig met lange, smalle vleugels. Wit lichaam, puntige staart, zwarte vleugelpunten. Zijn kop is gelig met blauwe oogring. Volwassen dieren zijn rond een meter groot, wegen 2 ½ tot drie kilo. Als zij hun vleugels uitstrekken, reiken ze bijna twee meter breed. De vogels duiken met honderd kilometer per uur spectaculair naar vis. Bij verdediging van hun nest reageren ze agressief. Hun krachtige snavel hakt en bijt er vervaarlijk op los. Jan-van-genten broeden ’s zomers op rotsige eilanden in Canada, Noorwegen, Bretagne en rond Britse eilanden. Op steile klippen van het IJslandse eiland Eldey nestelen er zo’n zeventigduizend! Kolonies bij Schotland, zoals op Bass Rock, behoren eveneens tot de grootste van de wereld. Wij hopen dus dat onze ‘Grunningers’ veilig en wel langs de nesten koersen. Anders is hun avontuur misschien aanleiding voor mij om ‘Edinburghse verhalen’ te componeren. In navolging van geboren ‘Auld Reekies’ als Walter Scott (1771-1832; ‘Ivanhoe’), Robert Louis Stevenson (1850-1894; ‘Schateiland’) of Arthur Conan Doyle (1859-1930; ‘Sherlock Holmes’, ‘The Hound of the Baskervilles’).

Of moet ik het soms aan J. K. Rowling overlaten, die het eerste deel van de niet door mij gelezen ‘Harry Potter’-reeks in Edinburghse cafés schreef?