(21) SAM69, over sporthelden, roem en rijkdom

Dinsdag 6 januari 2015

Huisvrouw, bondscoach, minister

KRO’s ‘De Wandeling’ zoekt Johan Cruijff in Barcelona. De voetballegende wandelt door Parc de la Ciutadella en vertelt over zijn sportverleden en over zijn vader, die jong overlijdt. Als wandelaar én oud-voetballer kijk ik naar het tv-programma. De reporter rept over ‘Nederlands grootste sporter’, de mythe zelf legt uit waarom hij geen bondscoach werd. Ook tovert hij zijn varkensboerderij tevoorschijn, een avontuur waarin hij zich vergaloppeert. De verlosser is - net als ik - kort na WOII geboren. Hij in 1947, ik in 1946.

Over ‘De grootste sporter van Nederland’ denk ik na. In 1948 wordt Fanny Blankers Koen in Amsterdam onthaald. Zij wint liefst vier keer goud op de Olympische Spelen van Londen. De ‘Vliegende Huisvrouw’ wordt voor haar prestaties met een fiets beloond. Vier gouden plakken en een fiets. Men vindt dat zij genoeg heeft gelopen. Hoe goed Johan ook kan voetballen, mag je hem als sporter groter dan Fanny noemen? Waar blijven judoka’s, schaatsers, schaatssters, zwemmers, zwemsters, turners en wie nog meer. De tak van sport speelt een voorname rol. Voetbal is het populairst over de hele wereld.

Als klein jochie geldt voor mij ook maar één sport. Voetbal. Nog steeds bestaat er voor mij maar één, die daarin de allergrootste is. Ik ben 12 jaar als hij in 1958 met alle mogelijke roem uit Zweden in zijn thuisland terugkeert. In Rio de Janeiro jubelen honderdduizenden fans, hun Brasíl is wereldkampioen. Tienduizenden doorbreken de kordons van politieagenten en soldaten. De president van Brazilië proclameert 3 juli 1958 tot nationale feestdag. Edson Arantes de Nascimento, zeventien jaar jong, het zoveelste kind van een arme arbeider, ontvangt een gouden medaille. Pele heet dat joch kortweg. Dat is afgeleid van pelada, dat in het Portugese idioom een ‘van lappen en vodden gemaakte bal’ betekent. Iedere minuut van zijn jonge leventje scharrelt deze Nascimento met z’n bal. Urenlang tikkie zus, tikkie zo. School is geen vondst voor hem. Lezen, schrijven en rekenen zijn een kwelling. De ouwe, afgedankte bal is het interessantst. Pele neemt hem zelfs mee naar bed. Op zijn tiende wordt hij in een straatpartijtje ontdekt. Hij is iedereen de baas, de bal heeft voor hem geen enkel geheim.

Kleine Pele is op zijn zeventiende een begrip voor honderden miljoenen op deze aardbol. Ook voor mij. In Zweden is hij voor de hele voetbalwereld een megaster geworden. Zestien brullende jagers vergezellen het vliegtuig van de wereldkampioenen op weg naar huis. De Braziliaanse regering schenkt Pele en z’n familie een huis dat er zijn mag. Ook Pele moet vooral niet te veel meer lopen. Hij krijgt een slee van een auto. En een riant salaris. Ik herinner mij dat hij nog twee keer wereldkampioen met zijn land is geworden. Na zijn voetbalcarrière schopt hij het zelfs tot Minister van Sport.

Weinig boeiend maakt ‘De Wandeling’ met Jopie toch het nodige bij mij los. Ooit speelde ik ook met een lappenbal, drie van de vier letters zitten in mijn voornaam. Pele is de grootste.