(298) SAM69+, over kleuren en late herfst

Zaterdag 10 oktober 2015

Rood, oranje, geel, groen

“Hoe mooi worden de kleuren van de bladeren, vlak voordat ze sterven …?” 

Fietsvriendin E. vraagt over de grandioze kleuren van bomen te preluderen, alsof ik verstand van zaken heb. Dat het gebladerte fraaie kleuren aanneemt, zijn wij met elkaar eens. Dat hebben Erna en ik eens in New England gezien. Daar was fietsvriendin E. niet bij, misschien legt zij de kwestie daarom wel voor.

Een maand geleden beginnen de bladeren al te verkleuren. Extreem vroeg. Gewoonlijk krijgen bomen pas eind september, begin oktober herfstkleuren en beginnen zij blad te verliezen. Die vroege verkleuring heeft met lage temperaturen van augustus te maken. Ook het groeiseizoen begon vroeg, door een zeer zachte winter en lente. Meestal zet de eerste nachtvorst bladverkleuring in gang, maar zo vroeg is dat niet het geval.

Wanneer de herfst eenmaal aanbreekt, gaan de bladeren verkleuren van geel en bruin tot oranje en rood. Dat kan per boomsoort sterk verschillen. Is het gunstig weer en blijven ze aan de takken hangen, is dat een prachtig gezicht. ‘Indian summer’ komt om de hoek kijken. Sommige bomen zijn totaal verkleurd, andere kleuren nog helemaal groen. Hoe komt dat?

Het fenomeen herfstkleuren komt bij veel bladwisselende bomen en struiken voor. De kleur van de bladeren verschuift in de herfst langzaam van gebruikelijk groen naar een reeks kleuren die van geel, oranje tot rood en bruin varieert. Daarna vallen de bladeren. Bij lage temperatuur in de herfst wordt chlorofyl in de bladgroenkorrels afgebroken. De aanwezige pigmenten worden zichtbaar en vormen het palet aan kleuren. De bladval heeft te maken met veranderingen in de weefsels aan of in de bladbasis.

In de Engelse taal staat het verschijnsel bekend als 'fall colors' of 'autumn colors'. In de nazomer resulteert dit met name in sommige gebieden van de Verenigde Staten - vooral New England - en Canada in het zogenaamde leaf peeping-toerisme. Heel soms komt een ‘Indian summer’ in Nederland voor. Mooie rustige, warme, zonnige nazomerdagen en -nachten zonder nachtvorst zorgen er dan voor dat bladeren wel verkleuren, maar niet van de bomen vallen. Dat levert prachtige plaatjes op van bomen die volop in herfstkleur staan.

De hamvraag is natuurlijk: ‘Wat gaat deze herfst ons brengen?’

Van fietsvriendin E. begrijp ik dat zij tijdens wandelingen al diverse fraaie tinten in de natuur heeft gezien. Ik kan dat beamen. Wandelingen door de bossen in het duingebied van onze omgeving halen soms de boeiende en bloeiende trip door de ‘Indian summer’ van New England naar boven. Het zijn beelden die je niet snel zult vergeten.

Let maar eens op, veel eiken en beuken beginnen nu te verkleuren. Naar verwachting zal de sterkste verkleuring in de laatste week van oktober plaatsvinden. Rond maandag 26 oktober heeft een groot deel van de bladeren een herfsttint en in de eerste week van november zijn de bomen helemaal verkleurd. 

Berken zijn eind oktober al kaal, tegen eind november geldt dat ook voor de helft van de eiken en beuken. Een late herfst dus.