(336) SAM69+, over kerst buiten de deur

Dinsdag 17 november 2015

Koale Kermis

Goede vrienden van ons brengen de kerst in Ootmarsum door. Mijn gedachten gaan in de richting van de Veluwe. Kerst op de Veluwe, geen slechte keuze. Tussen het wild in de natuur genieten, ongetwijfeld van wild op het bord genieten. Kerstmis, een bijzonder feest, maar … Ootmarsum ligt helemaal niet op de Veluwe.

Daar kom ik achter als ik het stadje opzoek. Het ligt in Twente, Overijssel, landstreek die om duistere redenen buiten mijn gezichtsveld ligt. Waarom dat is, kan ik niet aangeven. Ik herinner mij een vakantie die binnen de kortste keren werd afgebroken, omdat wij vluchtten door de overdaad aan muggen die ons achterna zaten. In ons grillen vertonende klimaat zal dat in december niet het geval zijn. In november is de buitentemperatuur al vrij laag, met name in het oosten van ons land. Tukkers geven hun jaarlijkse laatste kermis niet zomaar de koosnaam ‘Koale Kermis’. Elke taalkundige verstaat die eretitel: koude kermis. Ik vermoed met veel bier, maar zonder muggen.

Ootmarsum is rond het jaar 1000 een van de grootste parochies in Twente. Naar het westen strekt het zich tot en met Almelo uit. Vanwege de gunstige ligging floreert in de middeleeuwen de handel. Rond 1300 krijgt Ootmarsum stadsrechten. Het plaatsje wordt met de aanleg van een dubbele rij grachten en aarden wallen een vestingstadje. In de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) vestigen Spanjaarden zich hier. Die worden in 1597 verdreven, waarna de vesting wordt ontmanteld. Een kogel in de kerk herinnert nog altijd aan het beleg.

Twente is van oudsher bekend van de industrie, maar Ootmarsum is een stadje van akkerbouw. Het blijft daardoor in de ‘vaart der volkeren’ in ontwikkeling wat achter. Dat heeft op zijn beurt in de tweede helft van de 20-e eeuw weer een gunstig effect op de toeristenindustrie. Het nostalgische stadscentrum doet oude tijden herleven.

Onze vrienden hebben voor hun verblijf onderkomen gekozen in ‘Springendal’. Dit bosrijke natuurgebied van 355 hectare ligt ten noorden van de gemeentegrens en strekt zich uit tot de gemeente Tubbergen. In het noordwesten, midden op de Manderheide, liggen de ‘Mandercirkels’, ook wel ’Cirkels van 'Jannink’ genoemd. Dit kunstwerk, in de jaren dertig van de 20-e eeuw in opdracht van textielbaron Gerhard Jannink aangelegd, bestaat uit twee cirkelvormige terreinen, op de woeste zandgrond oorspronkelijk ontgonnen als landbouwakker. De cirkels hebben een doorsnede van respectievelijk 378 en 343 meter.

Het gebied beslaat 33 hectares. Bij de herbestemming tot natuurontwikkelingsproject heeft men de cirkels intact gelaten om de cultuurhistorische waarden in het gebied te laten voortbestaan. Vliegers beschouwen de twee zuivere cirkels als een baken. Grootgrondbezitter Jannink liet ze aanleggen omdat hij in de VS had gezien dat ronde akkers voordelen hebben boven rechthoekige. Tractoren brengen geen vernielingen door voren aan.

Volgend jaar wil ik vakwerkhuizen, pseudobasiliek en analemmatische zonnewijzer van het siepelstadje (siepel = ui) bekijken. Om te zien hoe laat het is, ga ik midden in de zonnewijzer staan. Het is hoogste tijd om een rondje langs de cirkels te lopen.