(406) SAM69+, over nieuwbouw op het platteland

Dinsdag 26 januari 2016

Waar maagdelijk groen wordt bebouwd, zijn vaak boeren uitgekocht. Alles draait om geld. Vijf mooie routes van een wandelclub gaan verloren, op de Koningsroute verrijst nieuwbouw. Het is alsof ik over landelijk Limmen lees, waar ik onder het wandelen regelmatig nieuwe casco’s her en der als paddestoelen uit de grond zie oprijzen.

Mijn interesse wordt gewekt door een artikel over een van de mooiste dorpen van Engeland - East Coker. Dit dorpje van nog geen tweeduizend inwoners is een in het zuidwestelijke Somerset gelegen idylle. Een groene hemelpoort begeleidt bezoekers bij binnenkomst. Boomtoppen aan weerszijden van een landweggetje reiken naar elkaar, daglicht laten ze amper toe. Eeuwenoude boerderijtjes met rieten daken, opgetrokken uit biscuitkleurige kalkstenen, verschuilen zich achter boeketten van roze, gele, witte en rode rozen. Mezen, merels en mussen vormen het achtergrondkoor in het dagelijkse leven van East Coker.

Hier vandaan emigreerden ooit de voorouders van de Amerikaans-Britse dichter en schrijver T. S. Eliot (1888-1965), die in 1948 de Nobelprijs voor Literatuur ontving, naar Amerika. Eliot heeft in St. Michael’s Church zijn laatste rustplaats gevonden, waar zijn urn een plaats inneemt. ‘East Coker’ is de titel van een van zijn gedichten dat aan de kleine gemeenschap van zijn voorvaderen en het kerkje refereert. Het vormt een van de hoogtepunten uit zijn oeuvre, geschreven nadat Eliot op een warme dag op zijn fiets de kwetsbare idylle binnenreed.

‘Across the field

leaving the deep lane

shuttered with branches

dark in the afternoon

where you lean against a bank

while a van passes’

Net als Limmen ontkomt ook East Coker niet aan het drama dat ongeschonden schoonheid van het platteland doet verdwijnen. Zelfs dichter Eliot zelf draagt een halve eeuw na zijn dood bij aan toenemende druk op het dorp. Doordat hij East Coker literair op de kaart heeft gezet, is het toerisme enorm toegenomen. Ondanks zijn soms moeilijk te doorgronden poëzie heeft de BBC hem tot dichter van de eeuw uitgeroepen. 

East Coker is tot een geliefde bestemming voor Eliot-liefhebbers geworden. De St. Michael’s kerk krijgt meer Eliot-adepten over de vloer dan dat er nog gelovigen komen. Vijftig jaar geleden komen slechts zo’n tachtig belangstellenden per jaar voor Eliot naar het plattelandskerkje. In de loop van de jaren is dit aantal meer dan vertienvoudigd. 

Is Eliot in zijn tweede vaderland Engeland zeer populair, onder de Eliot-pelgrims zijn ook veel Amerikanen. Ieder van de bezoekers waardeert het dorp op een innige wijze en beschouwt het als een fragiel toevluchtsoord.

Niet voor niets zinspeelt Eliot al op East Coker’s kwetsbaarheid:

‘Houses rise and fall, crumble, are extended

Are removed, destroyed, restored, or in their place

Is an open field, or a factory, or a by-pass.’

Mijn woonplaats Limmen heeft ook open velden, een fabriek. Er staan kerkjes, er rijden vrachtwagens. Een ‘by-pass’ is in aantocht, van A9 naar het dorp. Groenige zomen, groot in aantal, worden voller en voller bebouwd.

Bloemendorp Limmen kent geen gevierd dichter. Toch woon ik er nog steeds.