(412) SAM69+, over charmante losbol en begaafd minnaar

Maandag 1 februari 2016

Verfijnde verleiding

Don Juan, naam van een legendarisch vrouwenversierder, duikt vier eeuwen geleden voor het eerst op in het boek ‘El Burlador de Sevilla’. Een donjuan is een charmante losbol - ook wel schuinsmarcheerder - die zijn weg zoekt in goedkope, korte avontuurtjes. Daarvan onderscheidt een casanova zich. Die staat symbool voor een geobsedeerde versierder die over sterke verleidingsstrategieën beschikt.

Casanova heeft op Corsica andere betekenis. Daar is het een dorpje van driehonderd inwoners. Maar in Venetië ontkomt niemand aan de beroemde 18-e eeuwse avonturier Giacomo Girolamo Casanova (1725-1798). Hij reist in zijn leven door een groot deel van Europa, waaronder Spanje, Londen, de Nederlanden, Frankrijk, Pruisen, Rusland, Zwitserland en Napels. Voor die reizen verzint hij zelf zijn vermaarde achternaam.

Giacomo Casanova wordt in 1725 als zoon van een theaterdirecteur en een bekende toneelspeelster geboren in Venetië, stad van vermaak en eeuwig carnaval. Zijn opleiding in medicijnen volgt hij in Padua, hij studeert af in het klooster van Santa Maria della Salute, bij pater Barbarigo. Casanova geniet respect in Europa’s hoogste kringen, maar vanuit zijn professie houdt hij zich vooral bezig met bedrog.

Venetiaanse autoriteiten zien zijn kleine oplichterspraktijken meestal door de vingers. Maar op het gebied van spionage en verraad van staatsgeheimen zijn zij onverbiddelijk. Casanova onderhoudt goede contacten met de Franse ambassadeur, toch blijken zij samen een minnares te delen. Die ontdekking is voldoende om hem in 1755 te arresteren en zonder gerechtelijke procedure in de loodkamers op te sluiten. In de gevangenis ‘I piombi’, bovenin het Dogenpaleis, toegankelijk via de ‘Brug der Zuchten’.

Casanova moet er maar vanuit gaan dat hij nooit meer zal vrijkomen. Tijdens wandelingen op de daken van het paleis, hem toegestaan als zijn cel wordt schoongemaakt, vindt hij een stuk ijzer en een stuk marmer, waarmee hij een werktuig vervaardigt om een gat in de vloer van zijn cel te graven. Zijn vluchtpoging wordt echter ontdekt en hij wordt overgeplaatst.

Het werktuig verstopt Casanova in een bijbel. Na ruim een jaar weet hij opnieuw te ontsnappen. Hij springt in de eerste de beste gondel, verlaat Venetië nog voor men zijn afwezigheid ontdekt en vlucht naar Frankrijk. Daar worden zijn avonturen - in 1787 in Praag gepubliceerd - een sensatie dankzij zijn pamflet ‘Histoires de ma fuite’. Met het verhaal van zijn ontsnapping uit de loden gevangenis van Venetië treedt hij toe tot de hoge Europese adel.

Giacomo Casanova brengt zijn laatste levensjaren door op slot ‘Dux’, door Graaf van Waldstein als bibliothecaris aangesteld. Met kost, inwoning en een jaarloon van duizend gulden. De wat oudere, knappe, lange Venetiaan met pluimhoed, goudbestikt zijden vest en gepoederd haar komt op slotbewoners over als figuur uit lang vervlogen tijden.

Meer dan tweehonderd jaar na zijn overlijden ziet men in de erudiete Giacomo Casanova wat hij werkelijk was. Hij was veel meer dan verfijnd minnaar en volhardend verleider met teveel belangstelling voor vrouwen om zich tot één te beperken. Hij was een galante zwendelaar, subtiel bedrieger en kameleonachtige kosmopoliet die zich overal thuis voelde.