Lapland, Europese rafelrand (slot)

Wat ons gaat opvallen op het vliegveld, bij het ontbijtbuffet of in de supermarkt: zoete deeggerechten zijn alom verkrijgbaar. Lappen drinken ontzettend veel (filter)koffie. Dat houdt hen warm en wakker op donkere dagen. Daarbij toveren zij heel veel heerlijks uit de oven, vooral zoete broodjes, op smaak gebracht met kaneel en lokale bessen. Ik ben erop gewezen (terecht), dat bewoners van Lapland zich Sami noemen in plaats van Lappen, dat als scheldwoord wordt geïnterpreteerd. ‘Lap’ zou van een archaïsch Fins woord afkomstig zijn en iets van ‘verbannen’ betekenen.

De Sami gebruiken sinds mensenheugenis het rendier als trekdier, ingespannen voor hun slede. In vroeger tijden werden van geslachte rendieren tenten gemaakt. Beenderen werden tot allerlei gereedschappen, pezen dienden voor naaiwerk. Een volwassen rendier is indrukwekkend: lengte van 1.70 tot twee meter, schofthoogte van 1.10 meter, gewicht tot 150 kilogram. De dieren leven in een kudde, de enige hertensoort, waarvan vrouwtjes en mannetjes een gewei dragen.

De kuddes grazen tijdens de zomer in vrijheid en worden in de herfst bijeengebracht. Een deel van de verzamelde dieren dient voor consumptie. Is het in oktober al extreem koud, wordt met de slacht begonnen. Die duurt van november tot midden december voort. Er ontstaat een voortreffelijk seizoensproduct van sappig vlees met bijzondere, ongeëvenaarde smaak. Niet-Scandinaviërs gaan wat omzichtig met consumptie van rendiervlees om. Toch is dit het hoofdbestanddeel van het maal voor de meeste bewoners van het hoge noorden. Het smaakt naar wildbiefstuk, maar met een bijzonder laag vetgehalte (2-4%). Variëteiten vertonen zich in dunne plakjes (poronkäristys in het Fins), in gezouten of gerookte rondjes (suovas in Sámi-taal) en in de gebruikelijke steak (poronpaisti in het Fins).

Rendieren zijn prachtige dieren. In Lapland wordt hun vlees op verschillende manieren bereid, smaakvol en vergelijkbaar met hertenvlees. Filets worden rood geserveerd, als bijzondere biefstukken. Gestoofd rendiervlees en gebakken lever staan vaak op de menukaart. Gerookt of gedroogd vormt het een eiwitrijke snack. Rendiervlees eten is een culinaire ervaring die je altijd zal bijblijven. Het vlees is wild en dus van uitstekende kwaliteit, het is laag in vetgehalte en rijk aan vitamine E.

In Lapland kunnen we van prachtige meren genieten, onder andere naast ons hotel. In dit land dat voor een groot deel uit water bestaat, wordt dus ook veel vis gegeten. IJsvissen is fantastisch om een avontuurlijke maaltijd te bereiden. Kakelverse, inheemse vissoorten, rustig gegaard, leveren ongekend zacht visvlees op. Smullen …

Voor alcoholgebruik is Finland van de Scandinavische landen het goedkoopst, Noorwegen buitensporig duur. Zweden ontloopt Finland nauwelijks. Alledrie voeren een restrictief beleid. Staatswinkels, in Finland bekend als ‘Alko’, zijn tijdens ‘kantooruren’ geopend, op zaterdag alleen ’s ochtends. Nooit in avonduren, op zondagen of openbare feestdagen. Alko’s zijn de enige plek waar men wijn, sterke bieren en gedistilleerd kan kopen. In supermarkten is bier van maximaal 4,5 procent de enige alcoholische drank. Alcoholica zijn wel in restaurants en bars verkrijgbaar, tegen hogere prijzen dan in de winkel. Voor een biertje (0.5 liter) in een bar mag ik vier tot zes euro neertellen …