Lapland, mysterieuze rafel van Europa (5)

‘Zeker een goede keus om niet naar Kautokeino te gaan’, luidt de zinsnede in een reactie van Limburger Cor, blogvolger die in onze reisavonturen is geïnteresseerd. Ik weet niet waarop zijn mening stoelt, weet echter wel dat wij inderdaad niet voor deze in oppervlak verreweg grootste Noorse gemeente in de provincie Finnmark hebben gekozen. Hier hebben drieduizend inwoners het Samisch als moedertaal, best wel interessant eigenlijk. Maar we moeten een tocht van een kilometer of tachtig maken om daar te komen. En natuurlijk ook weer terug naar Hotelli Hetta in Finland. Dan geven wij liever de voorkeur aan een busritje naar vlakbij gelegen Finse husky- en rendierfarms, waar we ook het nodige over Samí-leven en hun cultuur ervaren en te weten komen.

Overigens noemen de Noren hun plaats gemakshalve ‘Kauto’, terwijl dat in Samí-taal ‘Guovdageaidnu’ moet zijn. Geen beginnen aan om uit te spreken, dus. De vertaling hiervan komt neer op ‘Halfway Point’, zoals wij Halfweg kennen. Kauto is namelijk van de grond gekomen tussen twee gebieden, waar traditioneel rendierkudden aan het grazen waren. Hier stichtten Samí-bewoners een nederzetting die toegang bood tot de Kautokeino River. Op de lange weg van migratie met kudden maakten zij hier een geschikte stopplaats, die zich langzaamaan tot woonplaats ontwikkelde.

Tegenwoordig is duidelijk dat dit dorp voor de Noorse Samí enorm belangrijk is. Er wordt niet alleen hoofdzakelijk Samí gesproken, ook is er een universitaire opleiding voor het hoeden van rendieren (‘reindeer herding’) en afstudeerstudie in de Samí-taal mogelijk. Indrukwekkend is een historisch verhaal uit 1852 over een groep van 35 Samí’s, die zich in een mars naar het dorp geroepen voelden om een lokale winkelier om het leven te brengen, die zij verantwoordelijk hielden voor de toename van alcoholgebruik onder de inwoners. Ze staken zijn winkel in brand en slachtten de plaatselijke politieman af, toen deze tussenbeide wilde komen. Vijf groepsleden werden ter dood veroordeeld.

Met deze geschiedenis in gedachten waren wij tevreden dat we niet naar Kautokeino zijn gegaan. Integendeel, we koersten met een touringcar in een groep van 35 naar de plek, waar 244 honden tezamen deel van een Husky-farm uitmaakten. In een rondleiding kregen we uitleg over het leven in zo’n dierenopvang. Wij keken onze ogen uit naar de verscheidenheid van honden in hun hokken, de naambordjes met de onmogelijkste namen en de op een paneel uitgestalde schema’s over trainingen, voeding van de dieren en nog veel meer significante gegevens. Professioneel en computergestuurd Husky-reservaat, waarin de honden begrippen als linksaf en rechtsaf aanleerden.

Vervolgens was ons avontuur uiteraard om per tweetal op en in een slede te stappen die door vijf driftig blaffende honden werden voortgetrokken. De ene mens aan de stuurstang - “nooit loslaten” luidde het evidente gebod - met remstang onder voetbereik, de andere vóór de bestuurder, als ingepakte rolmops liggend op de rug. Beiden winters geïsoleerd. Een mens heeft van nature immers geen vacht, zoals de donzige voorgangers. En een lieve lust was het, zowel voor de sleegangers als voor de druistige trekdieren …