PS doet een doekje open (1)

Eenmaal die bestemming geboekt, raak ik diep in de ban van Kaapverdië. Fietsvriendin E. versterkt mijn overzeese duik. Zij reageert dat zij in vervlogen dagen in een kroeg in het Groningse hoge noorden een sfeervolle, zwoele stem uit de luidsprekers hoorde weerklinken. Op haar vraag aan de kroegbaas wie hier het vocale woord voerde, luidde het antwoord: “Cesária Évora”.

Nu ik zo vele jaren later herkenning bij mijn fietsmaatje oproep aan een voor haar (ver)liefdevol verleden is natuurlijk stom toeval van de bovenste cd-plank. Ik ken diverse Portugese fadozangeressen, zelfs fadozangers. In ons cd-rek kom je Amália Rodrigues en Cristina Branco tegen. Ook Maria da Fé, Maria de Fátima en Ana Moura bezetten naast Alfredo Marceneiro en Henrique een plaatsje. Zelfs onze eigen Friese fadokoningin uit het hoge noorden Nynke Laverman staat ertussen. Maar van ene toch wereldberoemde Cesária Évora in ons huis geen spoor te bekennen. 

Omdat E. vertelt dat zij toentertijd met gezwinde spoed een cd van deze dame heeft aangeschaft, heb ik haar onmiddellijk nagevolgd. Literatuur en muziek uit het land van bestemming, ik ben er verslaafd aan geraakt. De muziek is per ommegaande gearriveerd, moderne besteltechnieken draaien vandaag de dag hun hand er niet voor om. Vandaag vóór 23.00 uur besteld, morgen in huis, nietwaar. Wel waar!

Cesária Évora is inmiddels grijs gedraaid. Haar carrière als zangeres begon in Mindelo op het eiland São Vicente, meer dan vijfenveertig jaar geleden. Toen ze net twintig was, zong ze al over romantische teleurstellingen en de afgelegen ligging van de Kaapverdische Eilanden, op cd uitgebracht onder de naam Radio Mindelo. Évora zong coladeras (catchy songs, geschikt voor de dansvloer) of mornas (Kaapverdische blues).

In 2004 won zij een Grammy Award voor het 'Beste Contemporary World Music Album'.

Haar muziek wordt door veel mensen gezien als wereldmuziek. Ze zong meestal in het Kaapverdisch Creools, soms ook in het Portugees en Frans. 'Sodade' (Saudade) is een term die regelmatig op de melancholieke liedjes terugkomt.

In 2009 bracht ze een volledig nieuwe cd uit (Nha sentimento), een album dat zwaarte en lichtheid van haar stem combineerde, met aanzienlijk meer latin- en samba-invloeden dan gewoonlijk. Miss Perfumado, Cesária en Cabo Verde zijn bekende werken van haar. Haar bekendste nummers zijn ‘Sangue de Beirona’, ‘Tchintchirote’ en ‘Sodade.

Sinds 2005 ging het niet goed met haar gezondheid en daarom onderging ze een aantal operaties. Dit dwong haar eind september 2011 haar carrière te beëindigen. Op 17 december 2011 overleed Évora op 70-jarige leeftijd aan de gevolgen van hartfalen.

Als eerbewijs is ‘Luchthaven São Pedro’ op 8 maart 2012 omgedoopt tot ‘Cesária Évora International Airport’. Hoewel ik even moest slikken toen ik las dat mijn naam op het vliegveld van São Vicente is verdwenen, heb ik daar na het beluisteren van Cesária’s cd met haar beste liederen - waarvoor mijn open doekje - geen enkele moeite meer mee.

Straks hoop ik ook nog enige Kaapverdische literatuur op de kop te tikken, na landing op de Internationale Airport bij Mindelo met die mooie naam.